Governu
Timór ameasa ona atu devolve osan dolár milloens 80 ne’ebé simu hanesan ajuda
esterna, ba fali Austrália karik Kambera kontinua ho argumentu katak fundu ne’e
ekivale ba impostu relasiona ho gazodutu Bayu Undan nian.
Tuir
fonte ezekutivuTimór nian haktuir ba Lusa katak Governu rejeita “maka’as” ho
argumentasaun foun hosi deklarasaun públika australiana nian kona-ba kestaun
ne’e.
Díli protesta ho pozisaun Austrália nian, bazeia ba komunikadu ida ne’ebé iha finál fulan setembru ministra Negósiu Estranjeiru, Julie Bishop ho prokuradór jerál George Brandis ne’ebé argumenta katak ajuda estrenál ne’ebé kada tinan haruka mai Timor-Leste “la’os impostu gazodutu nian”.
“Dalaruma Kamberra sujere katak ajuda esterna ne’ebé sai hosi bolus kontribuinte australianu nian hodi ajuda Timor-Leste, afinál, impostu hosi empreza privada ida nian”, dehan fonte hosi Governu Timór.
“Timór lasimu ho argumentasaun katak ajuda esterna sai fali ba impostu. Karik sira mantén ho pozisaun ne’e maka Timor-Leste sei devolve fali osan ho valór refere ba Kamberra. Ami lasimu bainhira kontribuisaun orsamentu ne’ebé Austrália fó hanesan ajuda esterna, ikus mai dehan fali hodi selu impostu empreza nian”, hatutan.
Pozisaun timor-oan nian, haktuir lolos tiha ona iha karta ne’ebé haruka ba Kamberra, tuir fonte refere dehan.
Tuir Timor-Leste, problema hosi disputa ne’e maka relasiona ho “interpertasaun lolos hosi artigu 8(b) kona-ba Akordu Tasi Timor nian ne’ebé haktuir katak “oleodutu ne’ebé ba Timor-Leste sei ho jurisdisaun Timor-Leste nian” no “oleodutu ne’ebé pertense ba Austrália, sei ho jurisdisaun Austrália nian””.
Espesifikamente, kestaun hadau malu ne’e relasiona ho gazodutu entre kampo Bayu Undan, iha Tasi Timór nomós Darwin.
Díli protesta ho pozisaun Austrália nian, bazeia ba komunikadu ida ne’ebé iha finál fulan setembru ministra Negósiu Estranjeiru, Julie Bishop ho prokuradór jerál George Brandis ne’ebé argumenta katak ajuda estrenál ne’ebé kada tinan haruka mai Timor-Leste “la’os impostu gazodutu nian”.
“Dalaruma Kamberra sujere katak ajuda esterna ne’ebé sai hosi bolus kontribuinte australianu nian hodi ajuda Timor-Leste, afinál, impostu hosi empreza privada ida nian”, dehan fonte hosi Governu Timór.
“Timór lasimu ho argumentasaun katak ajuda esterna sai fali ba impostu. Karik sira mantén ho pozisaun ne’e maka Timor-Leste sei devolve fali osan ho valór refere ba Kamberra. Ami lasimu bainhira kontribuisaun orsamentu ne’ebé Austrália fó hanesan ajuda esterna, ikus mai dehan fali hodi selu impostu empreza nian”, hatutan.
Pozisaun timor-oan nian, haktuir lolos tiha ona iha karta ne’ebé haruka ba Kamberra, tuir fonte refere dehan.
Tuir Timor-Leste, problema hosi disputa ne’e maka relasiona ho “interpertasaun lolos hosi artigu 8(b) kona-ba Akordu Tasi Timor nian ne’ebé haktuir katak “oleodutu ne’ebé ba Timor-Leste sei ho jurisdisaun Timor-Leste nian” no “oleodutu ne’ebé pertense ba Austrália, sei ho jurisdisaun Austrália nian””.
Espesifikamente, kestaun hadau malu ne’e relasiona ho gazodutu entre kampo Bayu Undan, iha Tasi Timór nomós Darwin.
Iha
finál fulan setembru, Díli fó sai ona rekursu ba arbitrajen, hodi halo
argumentasaun katak hakarak halo diálogu hodi rezolve impase kona-ba
jurisdisaun, maski esforsu ne’ebé halo “lahetan rezultadu di’ak”.
“Ba Timor-Leste dalan ida de’it hodi rezolve litíjiu ne’e maka submete problema refere ba iha Tribunál Arbitrál ida, tanba bazeia ba Artigu 23 kona-ba Akordu Tasi Timór nian”, tuir komunikadu Governu nian.
Hanesan resposta Governu Australia sente “ladi’ak” ho desizaun ne’ebé ezekutivu timor-oan foti hodi hahú hala’o prosesu arbitrajen, hodi dehan katak nasaun rua ne’e tenke buka ko’alia ba malu ho “di’ak” atu nune’e bele rezolve kestaun hadau malu ne’e “liu hosi diálogu, duké ho fali asaun legál”.
“Governu Austrália ho Timór nian, atua beibeik katak Austrália iha jurisdisaun eskluziva ba iha gazodutu, inklui kona-ba kestaun tributária, hanesan buat ne’ebé konsistente ho Akordu Timór nian”, hatutan tan iha komunikadu australiana.
“Hanesan reprezentante australiana nomós timor-oan sira sira konkorda katak kada tinan Timor-Leste simu ona dolár milloens 8 hosi Austrália, desde gazodutu hahú funsiona iha 2006, la’os Timor-Leste simu fali impostu hosi gazodutu nian”, tuir komunikadu haktuir.
Timor-Leste rejeita pozisaun australiana ne’ebé konsidera tuir artigu 8 katak “fó absoluta no eskluziva jurisdisaun”, nune’e mos kona-ba tributasaun “ba iha estensaun oleodutu esportasaun nian nomós parte oleodutu ne’ebé situa iha Área Konjunta ba Dezenvolvimentu Petrolífera (ACDP)”.
Tuir Governu Timór, pozisaun Austrália nian ne’e “halo atu Timor-Leste lakon direitu jurisdisaun ba iha oleudutu nomós atividade hirak ne’ebé hala’o kona-ba ne’e”, hanesan buat ne’ebé “lakonsistente ho letra nomós espíritu hosi Akordu nian”.
Ba Estadu Timór, prinsípiu “jurisdisaun ne’ebé fó sai hanesan kompromisu ba konkluzaun hodi halo Akordu refere”, no dokumentu ne’e rasik hanesan “solusaun temporária ida ne’ebé halo atu parte rua hetan benefísiu hosi esplorasaun rekursu ne’ebé ezisti ba iha área maritime no ne’ebé oras ne’e hadau malu hela”.
SAPO TL ho Lusa
“Ba Timor-Leste dalan ida de’it hodi rezolve litíjiu ne’e maka submete problema refere ba iha Tribunál Arbitrál ida, tanba bazeia ba Artigu 23 kona-ba Akordu Tasi Timór nian”, tuir komunikadu Governu nian.
Hanesan resposta Governu Australia sente “ladi’ak” ho desizaun ne’ebé ezekutivu timor-oan foti hodi hahú hala’o prosesu arbitrajen, hodi dehan katak nasaun rua ne’e tenke buka ko’alia ba malu ho “di’ak” atu nune’e bele rezolve kestaun hadau malu ne’e “liu hosi diálogu, duké ho fali asaun legál”.
“Governu Austrália ho Timór nian, atua beibeik katak Austrália iha jurisdisaun eskluziva ba iha gazodutu, inklui kona-ba kestaun tributária, hanesan buat ne’ebé konsistente ho Akordu Timór nian”, hatutan tan iha komunikadu australiana.
“Hanesan reprezentante australiana nomós timor-oan sira sira konkorda katak kada tinan Timor-Leste simu ona dolár milloens 8 hosi Austrália, desde gazodutu hahú funsiona iha 2006, la’os Timor-Leste simu fali impostu hosi gazodutu nian”, tuir komunikadu haktuir.
Timor-Leste rejeita pozisaun australiana ne’ebé konsidera tuir artigu 8 katak “fó absoluta no eskluziva jurisdisaun”, nune’e mos kona-ba tributasaun “ba iha estensaun oleodutu esportasaun nian nomós parte oleodutu ne’ebé situa iha Área Konjunta ba Dezenvolvimentu Petrolífera (ACDP)”.
Tuir Governu Timór, pozisaun Austrália nian ne’e “halo atu Timor-Leste lakon direitu jurisdisaun ba iha oleudutu nomós atividade hirak ne’ebé hala’o kona-ba ne’e”, hanesan buat ne’ebé “lakonsistente ho letra nomós espíritu hosi Akordu nian”.
Ba Estadu Timór, prinsípiu “jurisdisaun ne’ebé fó sai hanesan kompromisu ba konkluzaun hodi halo Akordu refere”, no dokumentu ne’e rasik hanesan “solusaun temporária ida ne’ebé halo atu parte rua hetan benefísiu hosi esplorasaun rekursu ne’ebé ezisti ba iha área maritime no ne’ebé oras ne’e hadau malu hela”.
SAPO TL ho Lusa
Sem comentários:
Enviar um comentário