Lu-Olo Inagura Monumentu Xavier

DILI – Monumentu proklamador da indenpendesia no primeiru Prezidente da Republika Timor Leste Fransisco Xavier do Amaral hetan ona inagurasaun husi Prezidente da RepublikaFransisco Guteres Lu-Olo.

Monumentu Fransisco Xavier do Amaral nee halo husi kompania Silas Konstruction LDA ho montante orsamentu rihun 700 dolar amerikanu. Medidadas ba monumentu nee naruk metru 5 no luan metro 2.

Signifikante husi monumentu nee maka atu hanoin hikas fila fali sakrifisiu neebe maka proklamador da Independensia no primeiru Prezidente da Republika Francisco Xavier do Amaraldurante halao ba rai no povu ida nee durante funu kontra okupasaun Portugues no Indonezia.

Simoblu monumentu Francisco Xavier do Amaral hatudu liman ba leten nee katak, Timor oan ida deit hateke ba kraik tanba dalan prinsipal no iha liman karuk kaer testu proklamasaun.

Remata inagura liu husi deskursu neebe mak halo iha eis rotunda eis merkadu tuan nee agora nakfila ba rotunda Fransisco Xavier do Amaral Sabadu (20/05/2017) Prezidente da Republika, Francisco Guetrres Lu-Olo hateten, monumentu Fransisco Xavier nian nee atu rekuinese knar neebe matebian halo on aba rai no povu ida nee.

Inagurasaun ba monumetu ida nee maka hau nia aktu solene ba dala uluk nudar Prezidente da Republika, maibe hau hanoin katak, hau mos porta vos povu Timor Leste nian hodi rekoinese knar hotu Francisco Xavier do Amaral nia neebe nia halao iha nasaun ida nee,” dehan Lu-Olo.

Xefi Estadu nee hatutan, tuir istoria no dalan moris saudoso nian monumentu ida nee nakonu ho simblismu ida ho aktu ida nee hakerek hikas fila fali istoria homenajen neebe maka halao maka haklaken lia los nee.

Monumentu nee boot mais laboot liu hahalok no knar neebe Francisco Xavier do Amaral halo tiha ona, no sei latoo no sukat nia servisu tomak ba rai ida nee,” hatutan Lu-Olo.

Iha fatin hanesan Ministru MPIE Xanana Gusmao mos hateten, durante funu Timor Leste lakon nia ema matenek barak tanba nee liu husi monumentu nee atu hanoin fila fali lideransa sira nia kontribusaun ba rai ida nee.

Iha funu laran ita lakon matenek bara, povu nia riku soin barak husi Nicolau Lobato no sira seluk tan, tanba ida nee ohin hau mai hamrik iha nee mos hodi hakruk ba ita nia Primeiru Prezidente Fransisco Xavier Husu ba avo Xavi nia esperitu no rai lulik sira nia esperitu atu fo nafatin estabilidade, toleransia, unidade hodi hadia ita nia rai,” dehan Xanana.

Nunee mosMinistru Estadu Koordenador Asuntu da Administrasaun Estadu Justisa e Ministru Administrsaun ESTATAL, Dionisio Babo hatete,ondra boot ida ba povu TL, tanba liu husi desizaun VI Governu Konstitusional, no grasa Maromak nian ikus mai finaliza monumentu Fransisco Xavier nian.

Prezensa monumentu nee simbloliza onra neebe ita fo ba ita nia prklamador da independensia, ba nia sakrefisiu, neebe liga ita nia istoria indenpenesia neebe lases husi kontribuisaun Francisco Xavier do Amaral,” dehan Dionesio.

Entertantu reprezentante familia Proklamador RDTL Francisco Xavier do Amaral, Fernando de Araujo hatete,lori familia saudozu nia naran hatoo agradese wain ba Governu neebe mak hari ona saudozu nia monumentu.

Lori familia nia naran ami hatoo agradese tebes ba governu neebe mak foti oan desizaun hodi harii monumentu proklamadorno primeiru Prezidente da Republika Fransisco Xavier do Amaral nian,” dehan Fernando.

Proklamador Francisco Xavier do Amaral moris iha Turiscai, Munisipiu Manufahi iha dia 3 de Dezembru de 1937. Saudozu iha maun ho alin hamutuk nain 6, feto tolu mane 3. Saudozu Francisco Xavier do Amaral oan mane primeiru husi aman Afonso Gregorio Mesquita, no inan Aurea Rodrigues Pereira.

Suara Timor Lorosae