DILI, (TATOLI) - Bankada
Opozisaun Parlamentu Nasionál, kompostu hosi bankada CNRT, PLP, ho KHUNTO
konsidera Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Aniceto Guterres, viola
rejimentu Parlamentu Nasionál (RPN) tanba la lidera plenária iha Segunda
horisehik.
Liuhosi konferénsia imprensa
ne’ebé bankada opozisaun realiza iha Parlamentu Nasionál, ohin, Xefe bankada
PLP, Fidelis Magalhães konsidera, Prezidente Parlamentu Nasionál nia
hahalok sira viola Rejimentu Parlamentu Nasionál.
Maski Antes ne’e PPN, Aniceto esplika,
Plenária Parlamentu Nasionál (PN), Segunda (08/01) la realiza hanesan
bain-bain, tanba sei hein rezultadu rekursu prosesu providénsia kautela, no
resposta governu nian atu hatán ba mosaun sensura ne’ebé opozisaun aprezenta.
“Ohin la halo plenária tanba
Normalmente atividade plenária iha kuandu iha ajenda, entaun prátikamente la
iha ajenda atu halo plenária, tanba tribunál ho governu seidauk iha desizaun
finál ba rekursu ne’ebé ha’u hatama iha 3 Janeiru ba proposta destituisaun no
governu ladauk marka data hodi hola prezensa iha parlamentu atu haree mosaun
sensura,” Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Aniceto Guterres klarifika
liuhosi konferénsia imprensa iha Parlamentu Nasionál, Segunda (8/01/2018).
Fidelis dehan, Prezidente
Parlamentu Nasionál nia kompeténsia tuir artigu 17 Rejimentu do Parlamentu
Nasionál mak hanesan tuir mai: a) prezide meza, b) marka sesaun plenária no
fixa orden do dia tuir hakerek iha Rejimentu Parlamentu Nasionál hafoin rona
tiha konferénsia ne’ebé reprezentante Bankada parlamentár, c) organiza sesaun
plenária, d) admite ka rejeita projetu no proposta de lei ka rezolusaun,
projetu deliberasaun no rekerimentu, hafoin verifika tiha ninia
regularidade rejimentál, la taka dalan ba direitu rekursu ba plenária, e)
mantein orden dixiplina no seguransa Parlamentu Nasionál nian, f) promove
publikasaun ba debate, ba traballu no aktu hotu-hotu PN nian, g) konvoka no
prezide konferénsia reprezentante bankada parlamentár sira.
Ho baze ba Pontus hirak iha
leten, aktu Prezidente Parlamentu Nasionál nian horisehik (Segunda feira,
8/1/2018) iha primeira sesaun plenária tinan 2018 hatudu katak Prezidente
Parlamentu Nasionál nia intensaun la marka prezensa no lakohi prezide plenária
ordinária ida nee nu’udar violasaun ba artigu 46 no. 1 pontu a. Ne’ebé hatete
katak “Reuniaun plenária hala’o iha loron segunda no tersa feira, “nó artigu 17
Rejimentu Parlamentu Nasionál nu’udar temi iha leten.
Deputadu sira husi AMP lamenta
tebes ho atitude hosi Prezidente Parlamentu Nasionál nee tanba konstitui violasaun
grave ba Rejimentu Parlamentu Nasionál. Karik Prezidente Parlamentu Nasionál
laiha ona vontade atu prezide plenária tuir Rejimentu Parlamentu Nasionál
haruka, maka tuir loloos Prezidente Parlamentu Nasionál bele delega ba Vise
Prezidente sira, bazeia ba artigu 22 Rejimentu Parlamentu Nasionál hodi hala’o
funsionamentu normal Parlamentu Nasionál (PN) nian.
Karik Prezidente Parlamentu
Nasionál laiha vontade atu jere meza PN, bankada opozisaun sujere ba Prezidente
Parlamentu Nasionál tama ona ba ajenda destituisaun hodi entrega hikas ba ema
seluk, duke abandona deliberadamente fali plenária no blokeiu funsionamentu
normal PN nian. Aktu ida nee la valoriza priviléjiu sira ne’ebé mak estadu
atribui ba Prezidente Parlamentu Nasionál, nu’udar segundu órgaun soberania
estadu nian.
Prezidente Parlamentu Nasionál
hato’o pedidu fiskalizaun abstrata konstitusionalidade ba norma ne’ebé hatuur
momoos ona iha artigu 15 (2) Rejimentu Parlamentu Nasionál ligadu ho proposta
destituisaun ne’ebé mai husi AMP, felizmente Tribunal Rekursu (TR) deklara
katak laiha inkonstitusionál idade (aktus AMP la viola konstituisaun) iha
desizaun NUC N.0129/17.TRDIL data 05/01/2018. Antes desizaun TR nian fo sai,
Tribunal Distritál Dili (TDD) mós indifere (rejeita) pedidu da providénsia kautelar
husi PPN.
Dala ida tan Prezidente
Parlamentu Nasionál husu rekursu ba desizaun TDD nian ne’ebé indefere ka
rejeita pedidu Providénsia Kautelar ne’ebé mak Prezidente Parlamentu Nasionál
hatama ba TDD iha 3 Janeiru 2018 nee, laiha ona baze legal, tanba TR hasai tiha
ona desizaun, katak Fiskalizasaun Abstrata, ne’ebé mak Prezidente Parlamentu
Nasionál hato’o kontra pedidu AMP nian kona-ba destituisaun Presidente
Parlamentu Nasionál nee konstitusionál.
Ho nune’e Prezidente Parlamentu
Nasionál nafatin haksumik (subar-an) iha prosesu legal nia okos hodi manipula
prosesu polítika ne’ebé loloos no la’o tuir lei. Ida nee hatudu de’it laiha
baze legal ba PPN atu foti kualkér aktu teatrikal ne’ebé subar iha aspetu legal
nia mahon hodi halai subar hosi prosesu normal iha Parlamentu Nasionál.
AMP respeita tebes desizaun
tribunal sira nee no husu atu PPN tenke mós respeita desizaun ne’ebé Tribunal
hasai ona. Ho faktu sira nee hotu, laiha tan razaun ba Prezidente Parlamentu
Nasionál atu la ajenda rekerimentu rua ne’ebé mak AMP submete tiha ona,
no Prezidente Parlamentu Nasionál admite tiha ona hahú kedas ho mosaun sensura
no proposta destituisaun bá PPN.
AMP mós lamenta
akontesimentu iha plenária PN horisehik dadeer (Segunda feira, 8/1/2018),
ne’ebé Prezidente Parlamentu Nasionál delega deit Sekretaria da Meza PN, hodi
ba loke plenária no mós halo leitura ba dokumentu tolu hanesan tuir mai:
1) Ajendamentu ba debate da
mosaun sensura ba Governu; 2) Karta pedidu husi Bankada Parlamentár KHUNTO, ho
asuntu ba ajendamentu ba a) diskusaun no votasaun ba mosaun sensura ba VII
Governu Konstitusionál; b) diskusaun no votasaun ba proposta destituisaun ba
Prezidente Parlamentu Nasionál , no ikus liu mak; 3) Rekursu Agravu Suspensivo
Prezidente Parlamentu Nasionál nian ba Tribunal Distritál de Dili (karta refere
Deputadus AMP sira la konsege le nia konteúdu tanba kopia karta nee ho
kualidade la mós /letras malahuk los).
Aktus hirak ne’ebé hatudu daudauk
husi Prezidente Parlamentu Nasionál nee, hatudu momoos katak Prezidente
Parlamentu Nasionál kontribui ba dada tempu, hodi nune’e bele atinje objetivu
polítiku partidária FRETILIN nian, hodi kria krize institusionál nu’udar razaun
ba Prezidente da Repúblika hodi bele dissolve PN no deklara Eleisaun
Antisipada.
Jornalista: Julia Chatarina | Editór:
Manuel Pinto
Imajen: Prezidente Parlamentu
Nasionál, Aniceto Guterres. Foto Antonio Goncalves
Sem comentários:
Enviar um comentário