PM RUI: “ONG HALO PERSEGISAUN HASORU GOVERNU”

Primeiru Ministru (PM) Rui Maria de Araújo afirma katak, Organização Não Governamentais (ONG) durante ne’e halo persigisaun ba ema sira iha Governu, tanba dala barak ONG sira nia krítika la iha perspektiva kontestual.

“Agora ha’u atu lori ita ba hanoin ba buat ida, tanba sa maka ami barak hanoin ONG sira halo persegisaun hasoru ba ema ne’ebe maka servisu iha Governu, tanba dala barak, ita bo’ot sira nia kritika ne’ebe hato’o ne’e la iha perspektiva kontestual tomak, ita bo’ot sira haree pedasuk ida ita bo’ot sira kritika, evidensia la kompletu,”esplika PM Rui liu husi diskursu, wainhira abertura enkontru jeral FONGTIL iha salaun Kongregasaun    Madres Canosiana Becora, Dili, Kuarta (18/11).

Ho nune’e PM Rui dehan, auditoria sosial ne’e importante, no tenke tenki bazeia ba evidensia.

“Ita   bo’ot sira hanesan sidadaun, orgnizadu iha preokupasaun atu defende interese publiku, ita bo’ot sira iha lijimitidade atu hato’o dehan, deskulpa barak, maibe ida ne’e la los- ida ne’e lalos, dadus maka ne’e-dadus maka ne’e,”dehan PM Rui tan.

Xefi Governu ne’e afirma, ema ne’ebe maka serbisu iha ambitu sosiedade politika ninian iha responsabilidade para aseita Pontus de vista nne’ebe maka Sosiedade sivil hato’o. Enbora bele la konkorda buat hot-hotu, maibe nia dehan, rona para depois loke debate iha kontestu ida ne’e. Ida ne’e maka sentidu importante husi papel sosiedade sivil nian, liu husi auditoria sosial ba dezenvolvimentu Timor Leste.

“Se ONG la hala’o servisu tuir sira nia natureza hanesan ONG interpretasaun katak,   ita bo’ot sira halo politika, ida ne’e importante,” haklaken PM Rui.

Nia dehan, se hakarak sosiedade iha Timor Leste dezenvolve diak hot-hotu tenki aplika prinsipiu de tranparensia ho responsabilizasaun ne’ebe hanesan.

Responde ba preokupasaun husi PM Rui nian ne’e, Diretur Ezekutivu Luta Hamutuk, Mericio Akara hateten, nia konkorda ho kestaun ne’ebé levanta husi PM Rui nian ne’ebe dehan hatudu evidensia ruma ba Governu, wainhira halo kritika.

“Ami konkorda tenki iha evidensia, maibe evidensia modelu oinsa ne’e ita tenki presiza iha konsensus,”haktuir Akara.

Ne’e duni Akara dehan, labele interpreta evidensia tuir ema ida-idak nia hakarak. “Ita kritika   ita tenki iha dadus no ita tenki iha evidensia, agora kestaun maka ida ne’e ita tenki diskute evidensia saida maka ita presiza, evidensia oinsa maka ita bele uza hanesan standar,”haktuir nia.

Alende ne’e nia dehan, enkontru jeral ne’e kada tinan halo hodi halo akuntabilidade ba membru sira hanesan saida maka planu ba tinan ida nian, saida maka halo ba tinan ida inklui programa orsamentu para membru hotu hatene tuir lalaok ONG FORUM.

Nune’e mos Akara dehan, akuntabilidade mos ba doador sira inklui Governu, tanba Governu liu husi fundu Sosiedade Sivil mos apoiu finanseiru ba ONG, entaun ne’e mos forum ida atu halo akuntabilidade ba parseiru dezenvolvimentu.

Nia hatutan, pontu importante maka asina Memorandum of Understanding (MoU) ho Primeiru Ministru atu halo sosial audit ba Governu, liu husi sector hat, hanesan infraestrutura, saude, edukasaun, agrikultura.

Partisipante ne’ebe maka hola parte iha enkontru jeral ne’e mai husi Sosiedade Sivil husi Munisipiu 13.

Propoin $9 milloens ba ONG

Nune’e mos Primeiru Ministru, Rui Maria de Araújo hateten katak, iha tinan oin Governu sei propoin $ 9 milloens hodi apoiu servisu ONG nian iha TL.

“Tinan oin iha provolta de 9 milloens ne’e ba hotu kedas, maibe nia detalhas ne’e halo nusa ha’u la hatene, depois kuandu aprova ona ba Parlamentu depois maka sei haree,”esplika Primeiru Ministru, Rui Maria de Araújo ba Jornalista hafoin abertura enkontru jeral FONGTIL iha salaun Kongregasaun Madres Canosianas Becora Kuarta (18/11).

Nia dehan, ba tinan 2016 ne’e Governu kontinua deit programas apoiu durante ne’e, tanba seidauk iha programa foun tanba presiza revé fali.

Nune’e mos Xefi Governu Rui dehan,   relatoriu ne’ebe maka Sosiedade Sivil sira hatama iha ona, maibe mekanismu   ne’ebe los ne’e tenki iha auditoria sistematika ida, liu-liu instituisaun ne’ebe maka servisu hamutuk ho Governu, liu-liu auditoria finanseira.

“Kuandu ha’u koalia auditoria ne’e signifika liu ba auditoria finanseira haree osan ne’ebe gasta ne’e oinsa, ”tenik PM Rui.Avi

Jornal Nacional