Portugal prontu aumenta koperasaun ba área edukasaun iha CPLP

Portugal prontu atu buka “meiu foun” hodi serbisu hamutuk ba setór edukasaun nivel CPLP nian, iha área hanesan formasaun profesór no ensinu profisionál, dehan sekretáriu Estadu Edukasaun portugés, João Costa horisehik. 

João Costa ko’alia lia hirak ne’e ba Lusa bainhira hakotu ninia vizita mai Timor-Leste hodi halo parte iha IX Reuniaun Ministru Edukasaun hosi Komunidade Nasaun Lian Portugés (CPLP) no halo kontaktu ho projetu ensinu portugés ne’ebé Portugal finansia iha Timór. 

Sekretáriu Estadu ne’e dehan katak sorumutu iha Dili hatudu katak “kuadru koperasaun entre nasaun oioin no planu multilaterál edukasaun nian, hetan oportunidade atu dezenvolve”.

Kona-ba Portugal nomós estratéjia entre Ministériu Edukasaun ho Negósiu Estranjeiru, nia dehan katak iha posibilidade atu halo koperasaun ba área oioin, liu-liu ba iha “formasaun profesór, formasaun lideransa nomós prosesu akreditasaun esterna inklui avaliasaun esterna ba produsaun prova”.

Nasaun barak maka hatudu sira-ninia interese ba “domíniu ensinu profisioál” ne’ebé mos Portugal bele kolabora. Kona-ba haruka dosente, João Costa dehan katak “iha opsaun atu esplora” no ne’ebé nasaun barak hatudu sira-ninia interese ba iha projetu hanesan eskola referénsia, Centros de Aprendizagem e Formação Escolar (CAFE), ne’ebé hetan selu hosi Portugal no Timor-Leste.

“Partisipante balun entusias ho lalaok projetu nian no ami ko’alia atu esplora potensialidade refere. CAFÉ iha ona vantajen atu sai eskola timor-oan nian ne’ebé apoiu hosi ami bele kria referénsia, stradart nomós fó efeitu ba eskola seluk”, nia dehan. 

Husu kona-ba Café, liu-liu problema kona-ba atrazu ba iha pagamentu dosente portugés sira nian nomós keixa kona-ba kordenasaun iha terenu, João Costa dehan katak nia hatene kona-ba problema hirak ne’e balun. 

Nia esplika katak ministru edukasaun Timór garante ona katak, hafoin dokumentu hirak ne’ebé to’o hosi Portugal mai Timor-Leste tarde – “no to’o ona” – “durante fulan ida sei halo pagamentu ba profesór sira ne’e”.

Sekretáriu Estadu hatutan tan katak nia larona profesór sira hato’o keixa – maka nia rasik bá vizita ona CAFÉ – no konsidera katak “kordenasaun iha ninia limitasaun oioin hodi halo buat ida ne’ebé importante, hanesan vizita bá iha sentru oioin” ne’ebé harii iha nasaun ne’e nia laran.

"Asegura hosi ema na’in rua, ida lahó kareta, tanba ne’e maka difikulta apoiu ida ne’ebé preferensiál liu no importante ba kontestu ida ne’e, bá iha terenu, no tenke hela iha ne’ebá”, nia dehan.

Kona-ba Escola Portuguesa de Díli, nia garante katak serbisu daudaun ho Timor-Leste noa Makau hodi haree problema hosi oráriu ezame nian ne’ebé tarde tebes ba nasaun rua ne’e no nia hatutan tan katak, ladauk iha planu atu kria tan eskola ne’e iha Dili.

"Hosi vizita ne’ebé ami halo, importante liu maka tenke iha polítika ba rekrutamentu adultu. Lalos bainhira eskola ida hanesan ne’e hala’o fali iha tenda ninia okos”, tenik.

"Ami husik hela indikasaun ba diretór katak bele halo rekrutamentu maibé bazeia ba kapasidade eskola nian. Karik laumenta sala, maka lalika loke inskrisaun foun”, nia hatutan tan.

Nia dehan katak, tenke aumenta, “maski ladauk iha diskusaun”.

SAPO TL ho Lusa