Governu muda sistema eleisaun xefe suco

DILI - Governu iha ona prosesu muda sistema eleisaun ba xefe suku hosi direita ba indireita hodi hamenus gastus ba eleisan, tanba bainhira autoridade munisípiu iha ona katak Timor Leste iha eleisaun jeral ba Prezidente Repúblika, Parlamentu Nasionál no munisípiu  rasik.

“Agora dadauk ne’e ami introdus lei foun ida ho modelu introdus foun, ne’e para bele iha eleisaun xefe suku ne’e, invez de uluk halo eleisaun direita ita halo eleisaun ida indireita,” esplika Ministru Estadu, Koordenador Assunto Administrativu no Ministru Administrasaun Interna, Dionisio Babo Soares, ba jornalista sira iha Palásiu Prezidente, Bairo Pite, Kuarta (26/08) hafoin enkontru ho Prezidente Repúblika (PR), Taur Matan Ruak.

Ministru ne’e esplika Timor-Leste nasaun kiik ho nia populasaun 1.2 milliaun  de’it tanba ne’e eleisaun xefe suku nian ne’e eleisaun indireita hodi nune’e bele hamenus gastus ba eleisaun nian.

“Ita iha eleisaun xefe suku nian iha 442 sukus, ne’e imi hanoin took osan hira mak ita gasta tiha ba ida ne’e, tanba ne’e mak ami hanoin atu muda tiha modelu ne’e,” dehan nia.

Modelu eleisaun indireita ne’e sei garante nafatin katak xefe suku sira sei hili hosi povu iha tereinu tanba sei hili hosi nivel aldeia, lider sira mak hili reprezentante sira hosi aldeia ba tuur iha Konsellu suku depois mak Konsellu suku hili fali xefe suku.

 “Modelu ne’e garante nafatin eleisaun povu iha kraik, liu hosi nivel aldeia, lider sira mak hili, sira nia reprezentante mai tuur hamutuk iha Konsellu do Suku depois mak hili fali xefe suku ne’e,” nia esplika.

Maske xefe suku sira, Konsellu suku mak hili maibé  Konsellu suku mós labele hasai xefe suku sira tuir Konselhu suku nia hakarak maibé  desizaun hotu tuir prosesu no mekanizmu hotu ne’ebé presija. Tanba ne’e dada ruma to’o iha Konsellu Ministru mak bele deside.

Tanba ne’e dadauk ne’e governu introduz ona modelu ba eleisaun suku nian ne’ebé pasa ona iha Konsellu Ministru no Konsellu Ministru haruka ona ba Parlamentu Nasionál  (PN). Nune’e governu hein de’it bainhira mak PN bele agenda hodi deskuti kona-ba modellu eleisaun suku nian ne’e.

“Modellu ne’e ami introduz hela, ami iha Konsellu Ministru pasa tiha ona, ami haruka ba Parlamentu, ami espera katak bele eganda para deskuti ona,”Ministru Babo, hateten.

Kona-ba mandatu xefe suku sira nian tuir lei eleisaun sukus nian katak mandatu bele to’o periode rua (2), maibé  informasaun hodi terenu katak se bele tinan lima (5) de’it tanba ne’e governu sei hanoin oinsa bele kria mandatu xefe suku sira nian tuir realidade iha terenu. (dgx)

Timor Post