Fin Janeiru “Ha’u Ba Parlamentu”

DILI, (TATOLI) - Primeiru Ministru, Marí Alkatiri hateten Governu sei hatán Mosaun Sensura hosi bankada opozisaun Parlamentu Nasionál iha 31 Janeiru, (fin Janeiru).

“Ha’u marka ona ba iha 31 Janeiru 2018,” Alkatiri hato’o informasaun ne’e ba jornalista sira iha Palásiu Prezidente Nicolau Lobato, Bairru Pité, Dili, ohin, hafoin enkontru ho Prezidente Repúblika.

“Mosaun Sensura ne’e laiha méritu tanba konteúdu balun hosi mosaun ne’e kona-ba Primeiru Ministru sui fuuk iha Parlamentu Nasionál iha altura aprezenta Programa Governu ba dahuluk, tinan kotuk.”

“Antes ba, ha’u sei esplika buat sira ne’e hotu tanba sira nia Mosaun Sensura ne’e laiha méritu tanba nia konteúdu hakerek fali sui fuuk no komparasaun idade,” Alkatiri haktuir.

Entretantu enkontru xefe estadu ho Primeiru Ministru, tuir Alkatiri, nia la ko’alia ba Prezidente kona-ba Eleisaun Antesipada tanba Prezidente Repúblika maka sei deside, tuir nia kompeténsia.

“Ha’u só hato’o de’it informasaun ba Xefe Estadu kona-ba krize institusionál no pozisaun opozisaun ne’ebé la mehi ona povu nia mehi maibé mehi oinsá kontrola meza Parlamentu no hatún Governu,” nia dehan.

Hatán kona-bá, programa governu, Mari Alkatiri esplika, Governu seidauk bele lori Programa Governu daruak nian ba debate iha Parlamentu Nasionál tanba seidauk retira Mosaun Sensura.

“Bainhira lori programa ba Parlamentu tenke hasai tiha Mosaun Sensura. Laiha lójika bainhira hatama hela Mosaun Sensura maibé husu Governu atu aprezenta programa,” Xefe Governu esplika.

Mosaun sensura tuir konstituisaun RDTL artigu 111, haktuir 1) Ho inisiativa baluk-haat ida ¼ deputadu ne’ebé sei hala’o hela knaar, Parlamentu Nasionál bele halo votu sensura ida ba Governu, kona-ba nia programa eh buat seluk ne’ebé relevante ba interese nasionál. 2) Mosaun sensura la hetan apoiu karik, sira-ne’ebé asina mosaun ne’e  labele aprezenta fali mosaun seluk, iha sesaun ne’ebé la’o daudaun.

Enkuantu Programa governu tuir Artigu 108.  Konstituisaun RDTL hatete; 1) Wainhira Governu nomiadu ona, nia sei halo nia programa hodi hatudu nia objetivu no knaar oioin ne’ebé nia hakarak hala’o, medida ne’ebé atu uza no orientasaun polítika prinsipál sira-ne’ebé nia hakarak tuir iha domíniu atividade governu nian. 2) Primeiru-Ministru hato’o programa governu nian ne’ebé Konsellu-Ministru aprova tiha ona ba Parlamentu  Nasionál atu apresia iha prazu la liu loron tolunulu, sura husi loron ne’ebé Governu hahú nia funsaun.

Artigu 109. Apresiasaun ba Governu nia Programa ; 1) Programa Governu nian sei hato’o ba Parlamentu Nasionál atu hetan apresiasaun, no Parlamentu la funsionál karik, tenke konvida ka konvoka sira ba asuntu ida-ne’e. 2) Debate programa Governu nian labele liu loron lima, no to’o remata, grupu ida-idak iha Parlamentu bele husu atu lá simu, eh Governu bele husu votu konfiansa ida. 3) Atu lá simu programa Governu nian, tenke iha apoiu mai husi maioria deputadu husi sira- ne’ebé sei hala’o hela knaar.

Artigu 110. Husu votu konfiansa hatete, Governu bele husu ba Parlamentu Nasionál halo aprovasaun ba votu konfiansa ida kona-ba deklarasaun polítika jerál nian eh ba asuntu seluk importante ba interese nasionál.

Jornalista: Xisto Freitas | Editór: Manuel Pinto

Imajen: Primeiru Ministru, Marí Alkatiri