F-FDTL FOUN 235 SIMU GRADUASAUN, MAIJEN LERE: “TENKE PRONTU FO AN BA MATE”

Instituisaun FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) iha loron Tersa (23/06/2015) marka tan istoria ida liu husi Forsa foun hamutuk atus rua tolu nulu resin lima (235) ne’ebe mak halo juramentu ba Bendeira Republika Demokratika Timor-Leste (RDTL) nian hodi dedika an ba F-FDTL hodi serbi Nasaun no povu.

Xefi Estado Maior General das F-FDTL, Maijor General Lere Anan Timur sente ondra bot ba instituisaun F-FDTL, tanba Forsa foun sira durante fulan nen nia laran halo treinamentu no ikus mai halo juramentu, iha biban ida ne’e mos nia husu tenke prontu fo an ba mate kuandu Estado presija.

“Dala ida tan foin sa’e jovem feto mane Timor-Loro Sa’e nia oan halo juramentu ba ita nia Bendeira Nasional atu simu meik ho kroak atu sai lutu Nasaun nian ba ita nia povu. La’os foin akontese ka halo seremonia ida ne’e ita halo dala barak ona desde 2001 ne’ebe mak hahu ita nia Forsa Armadas iha Aileu muda fali mai Centru Formasaun Nicolau Lobato-Metinaru ita halo juramentu ba ita nia Bandeira Nasionan ne’ebe mak hari’i ho ruin no isin imi jura atu fo mos imi nia vida tomak ba Nasaun no povu,” hateten Maijen Lere Anan Timur iha ninia diskursu iha seremonia graduasaun F-FDTL foun iha Componente Centru Formasaun e Treinu, Nicolau Lobato, Metinaru, Tersa (23/06/2015).

Maijen Lere Anan Timur haktuir tan, juramentu sidadaun hot-hotu halo, maibe lahanesan ho F-FDTL nian, tanba Forsa jura iha bendeira RDTL no hodi promete ba ida-idak nia an katak prontu fo an no vida tomak ba Nasaun hodi serbi povu no halo tuir ema sira ne’ebe mak mate ona tanba deit defende ita nia rain.

Uluk ita nia malu fakar sira nia ran no forsas armadas ne’ebe mak ita hari’i mai husi sira forsas armadas libertasaun nasional Timor-Leste (FALINTIL), sai banati ba imi ne’ebe mak ohin loron kaer kroak no meik atu defende deit ita nia Nasaun. Imi ne’ebe mak halo juramentu imi nia dalan atu sai profesional sei naruk, rekrutamentu ida ne’e ita hala’o deit ba Soldado imi nia durasaun tempu iha instituisaun nia laran tinan hitu, imi hahu iha 2015 imi remata imi nia kareira iha 2022, ne’e lasignifika atus rua resin atu sai dala ida, mais instituisaun sei hili no hare ema ne’ebe mak fo laran no fuan tomak ba instituisaun hanesan mos imi nia malu sira ne’ebe mak tama uluk hanesan 2009 sira sei remata iha 2016, mais ne’e mos lasignifika katak imi atus lima atu sai dala ida,” afirma Eis Guereleiru ne’e.

Maijen hateten tan, Forsa sira labele hanoin agora kaer kilat hatais farda e to’o mate, mais to’o momentu ida sei fila ba vida civil, tanba ida ne’e mak husu ba forsa hotu tantu husi Ofesiais, Sargentu to’o mai Soldado prepara an sai militar ida mak diak, sai lutu didiak Nasaun no Povo.

“Imi tenke iha nasionalismo halo nusa mak imi hadomi imi nia rain no povu, halo oinsa imi atu bele moris iha sosiedade nia let, imi nia komportamentu no hahalok, la’os ita kaer ona kilat ne’ebe ita mak bot liu ema hot-hotu iha rai Timor.

Uluk Indonesia nia tempu ho ditadura Soeharto ninian mak hanesan ne’e, militar mak manda buat hot-hotu, manda Militar manda Politika sira mak manda hotu, maibe ita lae. Ita nudar militar ita sai hanesan instrumentu ida Estado no Governu ninian atu uja ita, politika sira dehan atu tun ita tun dehan sa’e ita sa’e, la’os ita maka bot liu,” nia dehan tan.

Ita hatene katak ema politika sira hakarak mak uja ita sira ne’ebe mak kaer kroat, sira la uja ita sira la bale so ita mak sira tebe rai, mas kuandu forsas armadas hakmatek iha Ku-artel Politika sira la halo buat ida, sira koalia sai kolen to’o sira toba deit.

Tanba ida ne’e mak husu ba imi (red-Militar), jura atu defende povu no ita nia rain, kuandu nasaun husu atu ita fo isin no ran ita prontu fo, la’os fo ran isin ba kualker politiku ida, imi jerasaun asuwain ninia, Timor nia oan hori uluk asuwain kedas no agora asuwain nafatin.

“Hau nudar komandante hau agradese ba inan aman sira ne’ebe mak fo ona sira nia osan mean ida ba povu no Nasaun, sira nia serbisu atu lao diak presija mos imi nia apoiu, sira labele mesak sira tenke hamutuk ho inan aman no fen oan hanesan ne’e maka sira barani nafatin atu lori sira nia kereira ba oin,” Lere husu.

Maijem Lere mos halo komparasaun iha tinan kotuk no agora iha tinan ida ne’e inan aman barak tebes mak ba partisipa sira nia oan halo juramentu, tanba liu husi juramentu ‘e atu hatudu katak inan aman sira hamutuk ho instituisaun F-FDTL atu sai sasin ba sira nia oan nia juramentu.

“Imi labele hanoin katak serbisu laiha maka mai tama forsa hodi hetan osan, ne’e imi hanoin lalos, sai militar tenke sai militar tenke ho vokasaun, maske todan, maibe tenke simu ho responsabilidade, disiplina hodi hala’o didiak imi nia kareira,” sublinha Lere.

Iha seremonia Komando F-FDTL entrega mos premiu ba Forsa rekrutadu sira ne’ebe mak durante ne’e tuir treinamantu baziku hatudu komportamentu diak.

Premiu sira ne’ebe mak fo ba forsa rekrutadu sira ne’e kompostu husi Premio Eskola Militar ne’ebe mak simu husi forsa rekrutadu João dos Reis husi Municipiu Bobonaro, Premiu Centru Formasaun e Treino (CFT) simu husi forsa rekrutadu Natalino Correia husi Municipiu Liquisa, premiu Embaixada Portugal ne’ebe mak simu husi rekrutadu Ambrozio Lopes Soares husi Municipiu Lautem no premiu Quertel General (QG)F-FDTL, ne’ebe mak simu husi rekrutadu Bazildo Jose Fonseca husi Municipiu Lautem.

Hafoin simu tiha premiu hirak ne’e, forsa rekrutadu sira kous metin kilat hodi tau liman ba Bendeira RDTL hodi halo juramentu no promete an katak sira prontu atu serbi Nasaun no sira nia povu ho liafuan katak, Liberta Patria Liberta Povu.

Nune’e mos remata juramentu sira hatun kilat ba rai hodi hasai Bonha ne’ebe mak tau iha sira nia Bolsu hodi taka ba ulun no hasai fali Sapeo ne’ebe mak sira tau, iha ne’eba sira taka hotu tiha bonha signifika katak sira entegra ona ba F-FDTL no prontu atu serbi Estado RDTL.

Forsa rekrutadu sira ne’e hahu tama iha Centru Formasaun e Treino Nicolau Lobato, Metinaru iha fulan Jeneiro 2015, sira hala’o treinamentu ne’e durante fulan nene nia laran, momentu tama Centru Formasaun total ema nain 237, maibe nain rua tenke hasai, tanba fizika laaguenta no ida seluk Gravida. Instrotor ba formasaun ne’e mai husi F-FDTL rasik no Asesor internasional sira ne’ebe mak iha koperasaun ho Governu TL liu husi Ministeriu Defeza (MD).

Seremonia graduasaun ne’e remata taka ho teatru ka drama ne’ebe mak hatudu husi forsa rekrutadu sira kona ba oinsa atu ba halo operasaun no ba halo funi hasoru inimigu, parstisipa iha seremonia refere asiste dereitamente husi Maijem Lere Anan Timur, Xefi Estado Forsa Armadas, Coronel Falur Rate Laek, Komandante Komponente sira, Komandante Jeral Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL), Komisario Julio Hornai, Asesor Internasional, masimu husi familia forsa rekrutadu, no iha seremonia ne’e mos nunka marka prejensa husi membru Governu ida. Mia

Jornal Nacional