ÓRGAUN SOBERANU SIRA MAK IMPEDE JUSTISA BA UKUN NA’IN SIRA

 VICENTE: LA’OS ATU PERSEGE MALU

Deputadu husi bankada FRETILIN, Antoninho Bianco hateten katak, órgaun soberanu sira mak impede justisa ba ukun na’in sira atu ba hatán iha tribunál.

Antoninho Bianco levanta kestaun ne’e iha plenária Parlamentu Nasionál (PN), relasiona ona ho karta husi tribunál nian ne’ebé husu atu hasai imunidade membru Governu balun no Prezidenti Parlamentu Nasional, Vicente Guterres ne’ebé deskonfia komete korupsaun, maibé to’o agora Parlamentu seida’uk konsege hasai sira nia imunidade.

“Sé Parlamentu Nasionál la konsege hatán ba pedidu sira ne’e, entaun bele hamosu interpretasaun oi-oin iha povu katak, órgaun soberania sira tenta atu impede no difikulta tribunál ka órgaun judisiária sira,” dehan Antoninho Bianco iha Plenária, Segunda (18/01).

Nia dehan, ida ne’e bele mós hamosu perguntas iha povu nia leet katak, ema bo’ot sira tenta servisu hamutuk atu lakohi ba hatán iha tribunál.

Nia hatutan, se hanesan ne’e, PN lahalo tuir ona nia dever, hanesan reprezentante povu, hodi kumpri lei sira ne’ebé deputadu sira rasik hasai husi Parlamentu ne’e.

“Iha Parlamentu Nasionál rasik, alénde ita iha direitu atu halo lei, kumpri mós ita nia dever atu hatutan lei sira ne’ebé iha, li-liu hatudu ita nia kooperasaun ho instituisaun sira hotu. Ita ejiji justisa, tenke la’o atu tribunál aplika lei ne’ebé ke di’ak, atu nune’e ema hotu ne’ebé ke buka lia los ne’e, bele sente katak, atende duni,” katak Antoninho Bianco.

Tanba ne’e, nia husu ba PN atu iha tinan foun ne’e, bele iha espiritu foun hodi fó apoiu ba tribunál atu ezekuta lei hodi buka justisa ne’ebé ke lós.

Nia hatutan, durante ne’e Parlamentu hetan ajuda husi tribunál atu implementa lei hodi fó justisa ba povu.

“Ba ita mós iha dever ruma, karik iha surat ruma mai husi tribunál karik, relasiona ho ita ka órgaun soberanu Governu karik, ita buka tenta atu hatán tuir buat ne’ebé lei haruka,” katak nia.

Antoninho Bianco relata, iha tinan 2016 ne’e ba oin, Parlamentu sei hatudu katak, Parlamentu iha direitu halo lei, iha direitu atu obriga tribunál sira aplika lei ne’ebé ke di’ak ba ema hotu ne’ebé ke buka justisa, i Parlamentu mós iha dever atu kumpri lei, tuir buat ne’ebé mak lei haruka.

“Ha’u husu atu membru Governu ka Parlamentu ka se se de’it, ita hatudu ita nia atetude servisu hamutuk nian, hodi bele lori intrese povu no intrese Estadu hodi asegura fungsionamentu normal orgaun soberanu tomak,” tenik Antoninho.

Tanba ne’e, nia husu ba ukun na’in sira atu hamutuk no unidade atu justisa ne’e bele la’o hodi f’o biban ba prosesu dezenvolvimentu ne’ebé la’o iha rai ida ne’e, hodi garante buat hotu ne’ebé mak ema hotu espera.

Hatan ba preokupasaun ne’e, Prezidente Parlamentu Nasionál, Vicente Guterres dehan, imunidade Isabel Ximenes ne’e, la’os labele hasai, maibé se he’in imunidade Prezidente Parlamentu nian.

“Nune’e mós husi Prezidente Parlamentu Nasionál, hasai ou ha’u rasik mak sei aprezenta ha’u nia an, maibé ho buat ne’ebé mak los nian, la’os atu presege no bingga malu, tanba buat ne’e todan tebes, kuandu justisa afeita rai, todan tebes,” informa Vicente Guterres.

Nia hatutan, bainhira Parlamentu Nasionál simu relatoriu Governu nian kona-ba auditoria justisa nian, mak foin Parlamentu Nasionál ho kalma deside kazu sira ne’e hotu.

“Tanba dalaruma ita hanoin katak, ita haree hanesan ita persege hela malu, i Estadu ida nunka bele hanesan ne’e,” afirma Vicente Guterres.

Nia esklarese, Tribunal ne’e, la’os atu halo justisa ba grupu ida, individu ka partidu ida nian, maibé ba ema hotu.

“Atu akuza hanesan segunda figura Estadu, hanesan Prezidente Parlamentu, tenke iha razaun bo’ot tebes, i kaer kedas ho liman, tanba dalaruma ita akuza nar-naran de’it, ita nia imazen nu’udar nasaun mak monu,” katak Vicente Guterres.

Nia relata, matebian sira ne’ebé mak mate ona ba rai ida ne’e, la premiti ema se de’it bele atu hafoer rai ida ne’e nia naran, tanba kuandu halo foer rai ida ne’e nia naran, la’os Prezidente Parlamentu nia naran mak foer, maibé povu tomak nia naran mak foer.cos

Jornal Nacional