JUDISIARIU LABELE OBRIGA-AN UZA LIAN PORTUGUÊS

Prezidente Komisaun A trata asuntu lei, Justisa, no poder Lokal, Carmelita Moniz, husu ba parte judisiariu ne’ebé involve iha prosesu justisa tenki kompriende atu labele obriga-an uza lian Português.

Tanba Carmelita dehan, se parte balun la hatene lian Português mak akontese ona violasaun direitu humanus iha prosesu justisa tanba prosesu justisa ne’e bele deside ema nia vida no ema nia distinu.

“Utiliza lingua ida ne’ebé parte sira iha tribunal ne’e tenki kompriende ida ne’e mak prisipal liu katak ne’e ema nia direitu.

Direitu de arguidu,direitu vitima atu komprinde konaba prosesu kazu sira nian liu- liu prosesu julgamentu sira nian. Juiz kuando hato’o pergunta ema tenki kompriende ,testamunha tenki kompriende , arguidu tenki kompriende. Justise tenki kompriende lingua didiak tanba ida ne’e afeta ba nia a’an rasik,”dehan Carmelita Moniz ba jornalista sira iha PN, Kinta (19/1/17).

Carmelita Moniz suejere ba parte judisiariu sira atu diak liu uza lian Tetum nune’e ema bele kompriende barak.

“Se bele karik ha’u husu ba autor justisa sira mesmu ita nia lingua Tetun limitadu los, ladun iha liafuan sufisienti atu uza ba atu produs dokomuntus ida liu-liu desizaun pelomenus iha esforsu ba halo desizaun sira ne’e ka akuzasaun sira ne’e ho lingua ida ne’ebé ema kompriende, se ba Timor oan sira sebele halo esfosu aan desizaun halo ho Tetum ba para ema bele kompriende,”dehan nia.

Nia dehan, atu hadia prosesu Jutisa la’o ho diak no justisa ne’e ba ema hotu tenki uza lian ida ne’ebé ema hotu hatene no kompriende.

“Ha’u husu ba kolega juiz sira labele obriga-an uza liangua Português. Se ita la intende didiak label,”dehan Carmelita Moniz.car

Jornal Nacional