Povu Timor Konsumu Masin Fo Han Fahi Nian

Masin ho marka kapal produsaun husi nasaun Indonezia ne’ebe durante ne’e tinan barak nia laran povu timor konsumu, identifikadu la’os ba ema atu konsumu maibe fo han ba fahi nian.

Kona ba kestaun ne’e, Ministru Komersio Industria e Ambiente (MCIA), Constancio Pinto, hateten governu bolu ona atensaun ba emprezario sira atu redus importasaun mai rai laran.

Ministru Pinto hateten governu bele redus maibe labele hapara importasaun masin tanba Timor adopta politika ekonomia merkadu livre.

“MCIA koalia ona ho kompania ne’ebe importa masin no sira rasik konkorda atu hamenus importasaun masin, nune’e mos ba kafé,” nia hateten hafoin partisipa iha serimonia asina MoU entre supermerkadu ho grupos hortikultura, iha salaun Timor Rai Klaran, Aileu.

Produsaun masin iha Timor sufsiente ona atu subtitui ba merkadu lokal, so ke nia hateten presiza hasa’e konsiensia komunidades nian atu konsumu masin lokal tanba kualidade diak liu kompara ho masin importado sira.

Nia hatutan, esforsu ne’ebe governu halo agora mak apoiu fundus ba grupo produtores iha Kasait, munisipio Liquisa, postu administrativu Atabae (Bobonaro), Manatuto no Laga (Baucau) atu hasa’e produsaun masin hodi distribui ba merkadu. 

Nia dehan, agora dadaun Timor halo ona esportasaun masin Timor nian ba iha nasaun Singapura no Macau. 

Iha tinan 2014 governu hahu investe ba iha industria ki’ik sira liu –liu fo apoiu fundus ba grupo produtores masin hodi hasa’e sira nia produsaun.

Ekonomikamente, Timor sei depende deit ba mina seidauk iha produsaun seluk maibe governu hahu dadaun ona investe iha setor turismu, agrikultura liu –liu prosesamentu aihan lokal sira. 

Entretantu Prezidente Komisaun D (ekonomia e dezenvolvimentu) Parlamentar, Jacinta Abu Cau Pereira husu governu atu hapara importasaun masin ne’e, tanba povu Timor la’os animal. 

“Indonezia nudar nasaun produtor deit fo han ona masin ne’e ba animal, e iha Timor ita ema mak han fali, ita hanesan animal, ne’e labele, tenke hapara,” nia husu.

Alende ne’e, nia parte lamentavel liu mak ministru rasik iha konesementu katak masin ne’e nasaun produtor Indonezia uja fo han animal, maibe tanba sa mak governu fo autorizasaun ba emprezariu sira atu importa masin ne’e mai Timor hodi povu konsumu?

Nia rekonese, katak Timor adopta sistema merkadu livre, maibe la signifika produtus hotu bele importa mai e governu tenke iha politika no regulamentu ida rigorozu hodi regula no asegura produtos ne’ebe komunidade asesu iha merkadu iha duni kualidade no la fo impaktu ba ema nia saude.

The Dili Weekly – Paulina Quintão