TL INFRENTA DEMOKRASIA BANANA, LU-OLO: DIAK DEIT IHA NIA FATIN

Kandidatu Prezidente Repúblika (PR), Angela Freitas, informa, Timor-Leste (TL) infrenta demokrasia banana, tanba iha TL nunka ezisti respeita malu no nunka haree povu-nia moris iha ambiente ne’ebé dignu.

“Ha’u hanoin katak iha ita nian rai ne’e infrenta demokrasia banana, basá ita koalia demokrasia, ita tenki respeita ita nian povu em geralmente, oinsa maka atu bele kria kondisaun ne’ebé diak, hodi sira moris iha ambiente ne’ebé dignu,” Angela Freitas ba jornalista sira hafoin remata vizita sala pediatria (labarik-red) no malnutrisaun ninian iha Hospital Nacional Guido Valadares (HNGV), Kinta (23/02/17).

Tuir nia, koalia konabá demokrasia ne’e tenki fila fali ba ema ida-idak ninian maneiras moris, oinsa maka bele envolve komunidade ida ne’ebé moris ho hahalok pozitivu ninian no oinsa maka atu reforsa malu para hadook an husi violensia atu ema hotu bele moris hakmatek.

Nia hatutan, ema hotu-hotu tenki moris iha situasaun ida ne’ebé paz no trankuilidade, tenki livre, la’o avontademente iha ninia rai, ida ne’e maka ema dehan demokrasia.

“Ita dehan demokrasia ás iha TL, maibé lori forsa rebo-rebo ba ameasa ema, lori kilat ba ameasa ema, tanba buat ida demokrasia ne’e tenki respeita direitus umanus, la’os kontra hela direitus umanus dehan TL nasaun ida ne’ebé demokrátiku tebes,”tenik Angela.

Demokrasia TL diak de’it iha nia fatin

Nune’e mos, kandidatu Prezidenti Repúblika (PR), Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ hatete katak, demokrasia Timor Leste (TL) atu aat ka di’ak, iha de’it nia fatin.

“Atu di’ak liu ASEAN ninian ka ladi’ak liu ASEAN ninian, Timor Leste nian demokrasia ne’e, di’ak iha nia fatin,”dehan Lu-Olo ba jornalista sira iha edifisiu FONGTIL Caicoli Dili, Kinta (23/02).

Lu-Olo dehan, tuir nia haree kona ba demokrasia iha Timor Leste ne’e, povu maduru demais liu.

“Ha’u bele hateten katak, ita nia povu ne’e uma doru no hatene. Ha’u haree de’it ba situasaun ne’e, tinan 10 ba kotuk ne’e, kuandu ita ba halo eleisaun ne’e, rungu-ranga  tu’un sa’e. Agora dada’uk ne’e, situasaun hakmatek liu, kompara ho tinan sira ne’ebé liu tiha ona. Ida ne’e signifika, povu ne’e maduru ona atu halo ezersisiu ba demokrasia iha Timor Leste,”katak Lu-Olo.

Ba asuntu ne’e, Diretor Ezekutivu FONGTIL, Arsenio Pereira, hateten katak, TL nia demokrasia ne’e, di’ak duni.

“Tanba ita bele hasoru malu diretamente ho Governu, ho Prezidenti Repúblika no orgaun sira seluk, no ita bele krítika malu iha momentu saida de’it. Ida ne’e hatudu katak, ita hala’o duni demokrasia iha ita nia rai laran,” katak Arsenio.

Hatan kona ba, demokrasia ne’e la’o oinsa, kuandu iha orgaun seluk mak halo fali intervensaun ba orgaun seluk nia servisu? Arsenio hatan, liberdade expresaun hanesan ne’e duni.

“Ha’u hanoin tanba demokrasia ne’e, liu-liu ba liberdade espresaun, ida ne’e mak importante. Kestaun ida ne’ebé mak orgaun seluk ba interven fali seluk, ha’u hanoin ida ne’e ita haree katak, tuir lolos ne’e, ida-idak la’o tuir ida-idak nia koridor,”dehan Arsenio.ves/cos

Jornal Nacional Diário