Komunikadu
Imprensa – Fundasaun Mahein
Liu
husi Mahein Nia Lian Nú 100 (Relatoriu
kompletu versaun tetun,pdf) halo analiza kona-bá Krime
droga sai hanesan ameasa ida ba nasaun Timor-Leste, ne’ebé sai mos
preokupasaun públiku tanba droga
hahu buras ona no rekruta timor-oan sira ne’ebé bele estraga estabilidade
nasaun ida ne’e nian.
Dadus
hatudu iha kazu droga lubun ne’ebé autoridade siguransa sira detekta no
kaptura. Husi tinan 2011 to’o Marsu 2015 konsege rejista ema ho kazu droga
hamutuk 40. Prosesa ona kazu hamutuk 22 ho dezisaun Tribunal hodi submete iha
prizaun preventiva, balu prizaun definitiva no sansaun. Kazu hirak ne’e involve
ema estranjeiru no Timor-oan sira ho karakteristika konsumu, fa’an no distribui
iha rai laran no rai viziñu. To’o konkluzaun seluk katak Timor-Leste hanesan
fatin transit ba droga.
Fundasaun
Mahein (FM) nia monitorizasaun hare katak transportasaun
droga liu husi aero-portu, tasi no rai ketan, husi autor rede krime organizadu
sira. Nune’e mos forma sira ikus ne’e utiliza
ajensia balu ne’ebé haruka no simu sasan husi no ba rai liur no mos kunsume iha
rai laran. Iha ne’ebé involve maka’as ona sidadaun nasional sira.
Trafiku
droga rejista husi membru sindikatu internasional hodi trasfere ba rede
organizadu sira ne’ebé estabelese iha nasaun ne’ebé potensial ona ba merkadu
droga. Ezemplu Kazu ne’ebé deskobre rede
krime organizadu mobiliza husi Afrika atraves Singapura mai iha Timor-Leste
hafoin transfere ka distribui ba Indonezia, nune’e mos konsumu iha rai
laran.
FM
nia analiza ida ne’e nu’udar frakeza fundamental ida husi atuasaun autor
seguransa nian. Autor sira husi krime
organizadu hare katak situasaun siguransa Timor-Leste sei frajil ho
limitasaun hirak ne’ebé husi instituisaun siguransa nian. Portantu odamatan
tama-sai nian hanesan aero portu, portu no fronteira terestre nian menus
rekursu ekipamentu atu detekta no menus rekursu ema sira iha kuiñesementu ba
forma krime organizadu nian.
Maneira
ne’ebé drogadu sira uza atu konsumu droga maka hanesan sona ba nia-an rasik no
sona tutan ba ema seluk inklui maneira seluk maka hemu, horon, fuma no mos
balun tau ba nanal okos ho meius oin-oin tan.
Rezultadu
monitorizasaun FM nian katak ema Timor oan hamutuk 64 maka deteta konsumu
droga. Kompostu husi mane 57 no feto nain 7, ne’ebé durante identifika konsumu
droga. Maske estatistika kazu ne’e hatudu ho kuantidade sei kiik. Buat ida
ne’ebé presiza hatene maka droga la’os deit involve ema sira ne’ebé hetan ona
kapturasaun husi autoridade siguransa ho kazu sira ne’ebé hatudu ona. Droga
involve maka’as joven Timor oan ne’ebé ho idade produtivu.
FM
nia alerta ba sosiedade tomak katak Timor-oan barak maka estuda hela iha
universidade sira Indonezia nian ho númeru ne’ebé deskontroladu. Iha ne’ebé dala
balu sira involve iha krime tantu oho malu no atividade kontra-bandu sira
hanesan fa’an motor ilegal no hatama mai iha Timor-Leste liu husi dalan ilegal.
FM nia preokupasaun ba estudante
sira bele hetan influensia no rekruta husi rede krime organizadu hodi involve
iha trafiku droga. FM nia tauk, Indonezia ho nia lei forte hodi aplika pena
de-morte ba trafiku droga. Hanesan públika husi media Internasional sira katak
to’o fulan Abril tinan 2015, ema na’in sanolu resin ona maka kumpri ona pena
de-morte. Maioria husi sidadaun estranjeiru no Indonezia rasik.
Rekomendasaun
Rekomendasaun
1.
Rekomenda ba Governu no Parlamentu Nasional aselera diskusaun ba esbosu lei
kona-bá trafiku droga no konsumu ilisitiu droga nian.
2.
Rekomenda ba Governu haforsa kontrolu integradu iha rai ketan Timor-Leste nian,
aero portu no portu ho rekurusu ne’ebé naton hodi detekta forma krime trafiku
droga nian ba movimentu sira ne’ebé tama-sai iha rai laran.
3.
Rekomenda ba Governu haforsa serbisu informasaun siguransa nian no
investigasaun ba trafiku droga nian hodi deskobre forma hirak ne’ebé kompleksu
no utilizasaun teknolojia modern.
4.
Rekomenda ba Governu presiza kria komisaun nasional ida ba prevensaun no sai
hanesan kampañia nasional ida hodi konsientiza komunidade sira kona-bá risku
husi droga inklui sentru rehabilitasaun ba ema ne’ebé konsumu ona droga.
Atu
hatene kle’an liu kona-bá asuntu ne’e bele kontaktu:
Nélson Belo
Direktur Ezekutivu FM
Web: www.fundasaunmahein.org
E-mail: direktor.mahein@gmail.com
Telefone (+670) 7737-4222 ka (+670) 78316075
Sem comentários:
Enviar um comentário