Governu Laiha Mekanismu atu Proteze Labarik Abandonado

Organizasaun Rede Feto konsidera governu laiha mekanismu ida apropriadu hodi kontrola no obriga aman sira atu fo alimentar ba oan sira, bainhira inan-aman fahe malu.

Diretora Rede Feto, Dinorah Granadeiro hateten iha lei kodigu penal artigu 225 hatuur ona katak aman ka inan iha obrigasaun atu fo alimentu (hahan, hatais, fatin atu hela, edukasaun, tratamentu no aimoruk ba nia oan, fen ka la'en), maibe iha pratika zero.

"Tanba labarik no feto barak seidauk hetan direitu ida ne’e," nia hateten, iha Dili. 

“Depois de juis foti desizaun, dalabarak ita nia autor sira la kumpri obrigasaun sira ne’e hodi kontinua tau matan ba oan no fen ne’ebe abandona hela.”

Tanba ne'e, nia husu governu liu husi Ministerio Justisa tenke iha mekanizmu seluk ne'ebe forte hodi obriga autor sira kumpri sira nia obrigasaun tuir lei haruka. 

Tanba situasaun hirak ne'e, nia dehan fo impaktu direita ba labarik sira nia futuru,sira laiha edukasaun ne’ebe diak. 

No artigu 225 mos hateten ona, katak ba ema ne’ebe la kumpri obrigasaun alimentar, sei hetan pena prizaun tinan tolu ka multa. 

Iha parte seluk Diretor Judicial System Monitoring Program (JSMP), Luis Sampaio rekonese katak iha duni kazu balun kona ba la kumpri obrigasaun alimentar tama iha tribunal, maibe numeru ki’ik. 

Maibe, nia enkoraja inan sira ne’ebe infreta situasaun ida ne’e atu hato’o keixa ba iha Ministerio Publiku hodi submete fali ba iha tribunal halo avaliasaun ba akordu no obriga aman atu kumpri. 

“Bainhira sira la halo tuir, vitima ne’ebe reprezenta husi ministerio publiku notifika katak arguido la kumpri nia obrigasaun alimentu, nune’e tribunal hola medidas seluk,” nia hateten. 

Alende ne'e, nia dehan, tribunal iha frakeza e frakeza ne’ebe sira hasoru mak laiha kapasidade rekursu humanus no sistema ne’ebe apropiradu hodi kontrola obrigasaun sira ne’e, tanba ne’e vitima mak tenke hato’o keixa. 

Nia informa, durante ne’e kazu ne’ebe mosu iha tribunal aman sira promote kumpri fali e laiha ida tama kadeia. 

Entretantu Membru Parlamentu Josefa Alvares Soares, konsdiera implementasaun ba artigu ne’e la efetivu, tanba la'en barak mak la kumpri sira nia obrigasaun.

“Hau hanoin buat barak mak ita presiza hadia no feto sira mos tenke brani hato’o keixa,” nia hateten.

Nia hateten, feto barak mak iha situasaun abandonadu maibe la hato’o keixa, tanba laiha informasaun klaru ba direitu ida ne’e. 

Nia mos husu governu no xefe sukus sira atu kontrola ema sira ne’ebe iha baze, atu sira bele kumpri sira nia obrigasaun tuir lei haruka.

The Dili Weekly