sexta-feira, 15 de maio de 2015

ITA LABELE BOSOK MALU

Carmelita

Eis Prokuradoria Jerál da Repúbliku Dra. Ana Pessoa lamenta tebes ho serbisu Parlamentu Nasionál ne’ebé laiha seriedader atu luta kontra korupsaun tanba to’o agora seidauk aprova Lei Droga no Lei Antí-Korupsaun.

“Será ke lei Brankeamentu Kapitais ne’e naton ona atu ita luta kontra korupsaun. Ha’u hanoin ita labele bosok malu. Lei Antí-Korupsaun, lei droga mós importante atu luta kontra kombate korupsaun,” Dra. Ana Pessoa hato’o kestaun ne’e hodi diriji ba Prezidente Komisaun A Parlamentu Nasionál trata assuntu lei, Carmelita Caetano Moniz wainhira partisispa iha seminário nasionál prevensaun kombate branqueamentu kapitais, iha MSS, Cai-Coli, Dili, foin lalais ne’e.

Ana Pessoa dehan, ko’alia kona-ba Lei kontra droga ho lei antí-korupsaun , nia rasik sei lembra bainhira prokuradoria jerál da repúblika haruka tiha ona Lei rua ne’e ba parte kompetente iha momentu ne’eba, maibé sé maka introdus lei ne’e deputadu balu maka suskreve proposta refere.

 “Uluk ami haruka ona lei rua, lei kontra droga haruka ba Governu no lei antí-korupsaun haruka direitamente ba Parlamentu Nasionál, ami haruka lei ne’e tanba ami sente katak lei ne’ebé ita iha la naton atu hodi rezolve problema sériu ida ne’e,” Ana Pessoa dehan.

Nia hatutan, ko’alia kona-ba narkotráfiku (narkoba) ema hotu hatene katak efeitu droga ne’e kria dependensia no fó mós impaktu negativu ba nasaun nia futuru, tanba bainhira iha narkoba bele kria konflitu entre juventude sira.

“Pior liu maka krimi narkotráfiku ne’e krimi ida ne’ebé organizadu, sé ita kompremete ona krimi organizadu ne’e tama mai ita nia rain ne’e bele kompremete ba ita nia futuru no kultura relijiaun nian,” nia hatete.

 Ana argumenta katak lei antí-korupsaun tenki iha no lei ne’e rasik tenki forte para hodi dez-enkoraza no prevene ema balun ne’ebé maka atu sai koruptór.

Eis deputada ne’e dehan ezijensia haruka aprova lei antí-korupsaun ne’e la’os katak atu lori malu ba kadeia ka estraga malu, maibé aprova  atu nune’e eduka koruptór sira antes atu halo korupsaun karik presija hanoin halo didiak.

Nia dehan Tanba ne’e maka uluk sira halo Lei antí-korupsaun ne’e atu kontribui hodi bele kombate krimi korupsaun ho diak maibé na realidade to’o agora seidauk aprova hosi Parlamentu Nasionál.

“Infelizmente los duni katak, sira la diskuti iha tinan (2010) maibé kaduka tiha ona, ha’u hanoin ida ne’e la’os kestaun tanba, fasíl atu renova deputadu ida de’it mós bele renova ona tanba ne’e kestaun asina de’it, tuir lolos deputadu sira ne’e reprezentante povu la’os tuir interese privadu no ha’u hanoin povu mós kolen ona atu moris nafatin iha susar no mukit nia laran,” nia hatete.

Hatan ba kestaun aprovasaun lei anti-korupsaun no lei droga, Prezidente Komisaun A Parlamentu Nasionál trata assuntu Lei, Carmelita Caetano Moniz hatete oras ne’e dadaun konsellu do Minístru debata ona proposta lei droga nune’e iha tempu badak sei haruka mai Parlamentu Nasionál.

Kona-ba lei antí-korupsaun, Carmelita esplika komisaun A hein de’it meza Parlamentu Nasionál baixa ba komisaun nune’e bele hahú diskute hodi hala’o aprobvasaun.

Bainhira Dra. Ana Pessoa husu ba Prezidente Komisaun A, Dra. Carmelita kona-ba lei Antí-korupsaun ho lei droga, Deputada ne’e hatan katak “Ita atu aprova lei ida ne’e presiza hare di-diak ba kestoens hot-hotu, kestaun orsamentu, kestaun kapasidade atu jere lei ne’e rasik. Tanba ne’e maka to’o agora parlamentu seidauk aprova lei balun iha uma fukun Parlamentu Nasionál,” Dehan Carmelita.

Hatan ba prontu ona ga lae Komisaun Antí-Korupsaun (KAK) atu jere lei anti-korupsaun karik parlamentu aprova, Adjunto Komisario KAK, Jose Neves hatete, prontu ga lae KAK hanesan instituisaun estadu ida kuandu estadu aprova ona lei tenki halao  tanba KAK rasik asumi tiha kargu durante tinan hat (4) ka lima (5) ona
.
“Kona-ba lei antí-korupsaun ne’e Parlamentu Nasionál maka iha orgaun ida atu aprova lei, maibé tuir nesesidade estadu nian hanesan instituisaun KAK ne’e presija duni iha lei ida mak abrajente para bele kobre kaju korupsaun saída de’it,” Jose hatete.

Nia dehan, korupsaun la’os maka ne’ebé difini iha kodigu penál ne’e de’it, maibé formas korupsaun nia dinámiku ne’e bo’ot, tanba ne’e maka lei ne’e mos tenki dinámiku para atu bele fó atensaun ba formas korupsaun oi-oin ne’ebé maka akontese iha rai laran. “Ne’ebé lei ne’e atu aprova ka lae buat hotu kompetensia Parlamentu Nasionál,” nia dehan.

Nia dehan, maske lei ne’e la aprova, maibé  instituisaun KAK, Ministeriu Públiku, Tribunal, Polisia Judisiáriu, sira ne’e tenki prontu atu hala’o serbisu.

Nia hatutan, ko’alia kona-ba kestaun kapasidade teknika atu halao sebisu, ne’e lao tuir lai ita nia situasaun tanba ita nia instituisaun hirak foin harii ne’e la presija forti kedas no sei presija kondisaun lubuk ida hanesan, fasilidade téknika no infraestrutura seluk ne’ebé maka relasiona ho funsaun instituisaun nian.

Tanba ne’e hakarak ka lakoi, Parlamentu Nasionál presija aprova lei antí-korupsaun tanba korupsaun ne’e nia rezultadu kriminal.

“Ita tenki iha lei ida para atu rekopera sasan hirak ne’ebé maka hosi rai laran sai ba rai liu atu sasan hirak ne’e bele foti mai fali estadu, no ita presija duni lei tanba atu foti sasan hirak ne’e mai ne’e tenki iha baze legál,” nia dehan. (Efrem)

Matadalan

Sem comentários: