Cornelio
da Conceicao Gama “L-7” reprezenta familia saudozu Paulino Gama “Mauk Moruk”
ejije ba Estado Timor Leste atu responsabiliza ba aktu forsa Empenhamentu
Operasaun Conjunta (EOC) ne’ebe tiru mate MM semana kotuk ne’e iha postu
Administrativu Venilale, Municipiu Baucau ne’e viola Konstituisaun RDTL.
Eis
gerilheiru komandante L-7 afirma, tuir lolos F-FDTL ho PNTL nudar lutu nasaun
no seguransa ba nia povu labele uja kroat hakotu ninia povu ninia vida rasik.
L-7
espresa ninia sentimentu nudar maun husi matebian saudozu MM hateten, enkuantu
iha tempu funu ba libertasaun Timor Leste funu nain sira iha ailaran hanoin
malu, wainhira atu han aifarina no fehuk pedasuk sempre fahe ba malu no han
hamutuk, maibe iha tempu ukun an fila oho malu fali.
“Se
halo hanesan ne’e ami sentimentu laiha, demokrasia dehan hanesan ne’e, tenke
respeitu povu. Mas demokratiku ukun nain hira iha ne’eba ne’e Xanana, Taur no
Lere hakotu fali Mauk nia vida. Sira mai husi ai laran mak hakotu vida ba malu,
ne’e laos vila laran mak hakotu sira nia vida. Uluk han aifarina pedasuk
hamutuk, fehuk pedasuk han hamutuk, mas funu hotu tiha Mauk mai husi Holanda
seidauk hetan $ 1 cent ida seidauk servisu ba nasaun ida, maibe eksein ida mos
seidauk sira oho tiha ona. Estado sala kontra Lei Konstituisaun nian mak, ida
krime, ida violensia, ida manobralizasaun e ida hakarak hakotu povu nia
distinu. E uluk iha tempu funu ami respeitu povu hanesan Maromak e respeitu
hanesan selu osan mean,”ho lian maka’as nakonu ho triste L-7 koalia ba
Jornalistas sira liu husi konfrensia imprensa Segunda (10/8) iha rezidensia
Metiaut-Dili.
Marka
prezensa iha konfrensia imprensa ne’e kompostu husi, maun husi matebian saudozu
L-7, advogadu MM Paulo Remedios, sekertariu jeral KRM, Angela Freitas inklui
familia matebian MM, tantu konfrensia imprensa ne’e mos husi media nasional no
internasional.
Familia
saudozu MM ho laran triste no lamenta tebes Parlamentu Nasional ne’ebe hasai
rezolusaun hodi fo dalan ba forsa hodi halo operasaun konjunta atu kaer MM no
ikus mai hakotu MM ninia vida e familia mos lamenta, tanba antes ne’e familia
no advogadu MM husu ba Estado Timor Leste halo dialogu, maibe Estado la aseita
no ikus mai bala musan husi EOC hakotu vida MM.
Nia
hateten mos katak, MM iha tempu luta fo ninia kontribuisaun bot ba Luta
libertasaun ba rai ida ne’e. E iha tempu luta MM nudar komandante forsa brigada
ne’e eis Prezidente Republika, saudozu Nicolau Lobato mak fo kargu ne’e ba MM
hodi asume.
L-7
hatutan, Estado sai provokator ba situasaun iha rai laran, tanba halo krime no
halo violensia ba ninia povu rasik ne’ebe mak lapudia halo liu husi dalan
hakotu vida.
“Se
mak provoka..? rezolusaun maka provoka, Estado maka provoka, Estado maka halo
krime, halo violensia. Uluk ami iha funu ema baku tuku tebe, ami mos latauk
tuku tebe, Indonesia oho ami tesi tiha ami nia ain, ami mos oho tesi, be funu
hotu tiha nusa mak sira lakohi halo dialogu ba oho fali Mauk Moruk ho ema nain
5 ne’e?? Governu mak haruka imi nia dizermadu lori batalhao 2 ba serku nia to’o
fulan 8, halo dialogu mos Governu lakohi hotu, ami husu Governu tenke
responsabilidade para aban bainrua povu fo justisa ba sira justisa
popular,”haklaken eis deputadu iha segundu lejislatura, deputadu L-7.
Reprezentante
familia ne’e hatutan katak, maske MM mate, maibe tribunal internasional ho
tribunal nasional mak sei fo sai lia los konaba kazu ne’e.
Iha
oportunidade ne’e L-7 deklara hodi lamenta mos iha momentu wainhira MM fila
husi Holanda mai Timor
Leste deskonfia lori kilat kontainer 2 mai TL nune’e hatama MM kadeia
fulan 9 nia laran.
“Mauk
Moruk mai husi Holanda dehan lori kilat kontainer 2 hatama fulan 9 iha kadeia,
fulan 9 iha kadeia inves sira tur hamutuk koalia nia dada nia bandeira e hirus
tan, entaun Governu primeiru kontra bandeira nasional, sengundu kontra saudozu
sira e terseiru kontra ema sei moris ne’e, ne’ebe sira sala, ne’ebe malisan ba
sira ne’ebe aban bainrua mak ita haree tok,”deklra L-7.
Iha
biban ne’e L-7 husu ba Estado atu labele uja tan forsa bei-beik hodi ameasa ba
povu iha rai ida ne’e.
“Labele
halo tan lori forsa mai ameasa povu, se forsa ameasa povu pasensia Governu mak
estraga Nasaun, povu dehan ami lakohi estraga ami nia nasaun, mais Governu
estraga ona nasaun tan halo krime fulan 8 ona so Mauk mate mak foin sira dehan
diak ona. Ne’ebe ami hakarak mak hanesan ne’e, lakohi mosu tan ameasa Governu,
e ida ne’e hotu ami lori tiha saudozu nia mate ne’e ba nia fatin e justisa mai
ikus, ne’e para ami haree. Labele halo diskriminasaun e labele hatun ema nia
dignidade ida ne’e mak ami hakarak,”L-7 deklara.
L-7
akresenta mos katak, iha tempu luta ba libertasaun rai Timor, ema hotu respeita
ninia povu, maibe iha tempu ukun an ukun nain rai ida ne’e la respeita ona
ninia povu rasik.
“Uluk
Hau ukun tinan 24 iha ailaran mas la ukun an povu kontenti gosta Hau husi loro
sae ba, agora ita ukun an manan osan ita tuku tebe povu hanesan Hau nia alin
sira oho tiru halo kanek didiak, Hau la konkorda,”koalia tan L-7.
Nune’e
mos Sekertariu Jeral KRM, Angela Freitas afirma liu tan katak, MM mate ba
lialos, mate laos tan trai Nasaun ida ne’e, tanba ne’e husu Estado atu halo
justifikasaun ba publiku.
“Ami
familia mos hein hela Governu para mai halo aprezentasaun, mai halo
justifikasaun ita nia komandante brigada vermelha ne’e mate hanesan traisaun ou
mate tanba heroi..?? nia luta ba lialos ida, ida ne’e mak tenke justifika, mate
tanba saida, tanba saida mak sira tiru mate, ida ne’e sira tenke espelika ba
ami e ami e ami mos sei informa ba parte media saida mak ami haree,”afirma
Angela.
Familia
saudozu MM ejije Prezidente Republika, Taur Matan Ruak, Major jeneral Lere Anan
Timur no eis Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmao hodi fo sai ba publiku
konaba istoria lolos husi MM ninia iha tempu luta nian to’o TL hetan
libertasaun.
“Tempu
to’o ona husi parte Governu mos tenke rekoinese errus ne’ebe que sira komete
mai aprezenta e justifika konaba mate ita nia komandante brigada Mauk Moruk ba
nia familia, hodi hatur istoria lolos no labele destroi istoria. E parte
Governu tenke iha responsabilidade ba aktus ne’ebe que sira halo hasoru sira
nia povu iha dezarmadu. Tanba ami dala barak ona ami buka meus oinsa mak atu
tama iha prosesu dialogu sira la simu, sira la fo dalan e to’o ikus sira rasik
mak kontinua ba iha terenu tiru mate ita nia komandante brigada vermelha, nia
ema ida que faz parte liberta Nasaun, maibe to’o ohin loron ema sira ne’ebe que
uluk lakohi ukun an mak ohin loron hasai rezolusaun hakotu ita nia aman
komandante brigada vermelha Mauk Moruk, ida ne’e triste ba ita e triste ba Nasaun,”dehan
Angela Freitas.
Iha
fatin la hanesan deputaduDomingos de Carvalho de Araujo husi bankada CNRT
haktuir katak, antes ne’e Estado bolu ona MM atu halo dialogu, maibe MM rezeita
no iha tempu ikus MM halai sai husi prizaun no komete tan krime balu Parlamentu
hasai rezolusaun para bele kaer MM.
“Entasun
desizaun final mak ne’e tenke hatun forsa hodi halo kapturasaun ba nia, iha
momentu ne’eba hatun ba mos ita haree katak tempu ida que naruk teb-tebes e iha
momentu ne’eba tau duni osan $ 2 millioens para hodi bele halo fo ba iha
operasaun konjunta hodi halo kapturasaun ba Mauk ho nia grupo, mas la konsege
kaer to’o ikus mai nia mate,”dehan deputadu Domingos.
Iha
oportunidade ne’e nudar membru PN apela ba ema hotu-hotu atu nune’e hakmatek
hodi kria nafatin estabilidade para ema hotu bele hakmatek iha ida-idak ninia
hela fatin.bal
Jornal
Nacional
