POLEMIKA EZONERASAUN, HAMORIS KRIZI INSTITUSIONAL

Desizaun Prezidenti Republika (PR), Taur Matan Ruak , hodi ezonera Xefi Estadu Maior Forsas Armadas FALINTIL-FDTL, Maijor Jeneral Lere Anan Timur hodi nomea fali Brigadeiru Jeneral Filomeno Paixão, ne’ebe kontroversial ho proposta Governu nian no Parlamentu Nasional (PN), liu-liu Bankada CNRT hola posizaun hodi kontra desizaun Xefi Estadu nian ne’e hatudu momos katak, la iha ona komunikasaun diak no harmonizasaun entre instituisaun Estadu nian ne’ebe tendensiu hamosu krizi institusional Estadu.

“Hau hare iha buat oin rua; permeiru mak Governu, Parlamentu Nasional ho Prezidenti Republika ladun iha komunikasuan diak ona, hau la hatene problema tamba saida, buat ruma nebe tenki hare, segundu hau hanoin iha rai ne’e la iha buat ida que sira la politiza, buat hotu hotu ne’e sira hakarak politiza,” hateten Sekretariu Jeral interino Partidu Frenti-Mudança, Cesar Moreira, hodi responde JNDiario iha Centro de Pesquisa para Mudança, Pantai Kelapa, Dili, Kinta (18/2/2016).

Cesar Moreira esplika katak, proder tomak atu halo nomeasaun ba Xefi Estadu Maior Forsas Armadas iha Prezidenti Republika la’os iha Governu ho PN. Infleismente, tenke hetene uluk lai lista ne’ebe Konselho Ministru haruka ba PR Taur ne’e nain hira maka kandidatu ba Xefi Estadu Maior.

Nia hateten, se Governu haruka deir lista uniku ba kandidatu Xefi Estadu Maior nian, maka Governu hakarak impoin, tanba lolos ne’e desizaun PR Taur nian.

Nia hatutan, se lista kandidatura haruka liu ema ida, bele mos fo poder ba Presidente hodi hili ida nebe mak diak liu. Proposta ne’e governu haruka ema nain hira, se haruka deit ema nain ida signifika katak Governu hakrak impoin buat nebe lolos autoridade Prezidenti nian, mais liu ema nain rua Prezidente bele haruka fila.

Nia hatutan Parlamentu sira laiha servisu, se servisu buat barak mak tenki perkupa laos ho deit problema ida ne’e, ne’e problema politika elisaun besik ona pertidu hotu hotu iha hela preparasaun ba kongresu.

“Parlamentu mos hau hanoin sira la iha servisu, se servisu buat barak mak tenki preokupa laos ho problema ida ne’e mais hau hare liu problema politika, ita nia elisaun besik ona pertidu hotu hotu iha hela preparasaun ba kongresu, hau hanoin katak hanesan Maijor Jeneral Lere Anan Timur ne’e responsabilidade bo’ot mos ba rai ida ne’e, se sira iha responsablidade bo’ot ba rai ida ne’e hau hanoin nia se ba integra partidu ruma atu tama nafatin sistema, parese oras ne’e ema iha partidu laran sente la avontade kuandu sira ne’e tama, permeiru tamba sira ne’e iha pezu politiku nebe ema seluk bele rona, se tama partidu ruma posibilidade bo’ot atu dirjente partidu sira ne’e taridu oituan,” afirma Cesar Moreira.

Nia hatutan sira nebe hakilar parese iha problema ho situasaun ida ne’e ou lae ema ruma iha partidu laran problema iha situasaun ida ne’e, tamba ne’e labele politiza situasaun ne’e, povu hatene hola desisaun ba sira nia futuru, tamba ne’e sira hotu senti katak labele ona i povu lakoi ona, nia partidu rasik mos lakoi, diak liu deskansa, porque ema persiza ema foun, persija suasana foun nebe atu atende sittuasaun ne’e ba oin.

“Hau fiar rai ida labele apoder ema ida, rua deit atu lori prosesu ne’e ba oin tamba ema ne’e jenuh ba situasaun ne’e tamba ne’e mak hau hanoin karik iha ita nia forsa balun nebe oras ne’e hahu husu atu bele deskansa, sira mos iha hanoin atu bele partisipa politikamente prosesu ne’e ba oin, tamba ne’e iha oprtunidade bo’ot ba sira atu tama iha sistema, tama iha Governasaun atu hare mos povu nia situasaun tamba rai ne’e ita iha tinan 15 ona, povu persija buat ruma nebe iha relasaun ho sira nia moris,” Cesar Moreira hateten.

Wainhira husu kona impaktu politika no estabilidade husi ezenorasaun ne’e, Cesar Moreira, situasaun ne’e bele fo implikasaun ba situasaun estabilidade nasional, maibe tuir lolos ukun nain sira tenke aprende ona lisaun ruma husi krizi 2006/2007.

“Hau fiar katak itania maun sira nebe mai husi ai laran, sira iha komitmentu bo’ot atu hakiak estabilidade iha rai laran, sira sei la halo buat ida ba situasaun nebe agora akontese tamba ita politiza demais buat ne’e, hau hanoin ida ne’e hanesan isu politiku, isu militar, isu sosial nebe hela ba povu ida mais povu ida ne’e hatene saida mak nia atu halo tamba ne’e hau hanoin sei la fo influensa bo’ot liu ba situasaun nasional nebe relasaun ho krisi militar ou buat seluk, hau fiar tamba entre sira iha komunikasaun, Presidente ho Lere konserteza iha komunikasaun, desisaun ne’e halo tamba sira hatene ida ne’e mak diak liu ba institusaun Defeza nian,” hateten Cesar Moreira. Nes

Jornal Nacional