Aimoruk Barak Mak Kompania Seidauk Hatama

Diretora Servisu Autonomia Medikamentus e Ekipamentus Saude (SAMES), Odete Maria Freitas Belo hateten items aimoruk balun tama ona iha armagen nasional no halo hela prosesu verifikasaun, maibe barak mak seidauk tama inklui aimoruk ba moras fuan, kulit no seluk tan.

Nia dehan, aimoruk espesialidade balun la registu iha lista esensial atu halo kompras tanba ne’e presiza halo fali revizaun ba lista, hodi halo kompras ba aimoruk hirak ne’ebe la tama iha lista. 

Nia rekonese, aimoruk hirak ne’e nesesario tebes tanba pasientes presiza hemu, maibe ida ne’e mak prosesu e espera aimoruk hirak ne’e bele tama iha tempu badak, nune’e bele halo distribuisaun. 

“Items aimoruk ne’ebe tama ona iha persentajen ne’ebe ki’ik, hanesan aimoruk nesesario ita iha deit 63%, aimoruk viral ba moras baibain sira kuantidade ida ki’ik, maibe aimoruk hirak ne’e sei tama fazeadamente to’o fin do ano,” nia hateten, iha servisu fatin Dili.

Nia dehan, tuir kontratu kompania sira iha tempu loron 120-150 atu prepara aimoruk hodi haruka mai Timor –Leste, tanba kompania sira mos sei koordena fali ho fabrika aimoruk sira atu produs aimoruk.

Nia informa, aimoruk ne’ebe stok out (laiha liu) mak aimoruk kulit nian no aimoruk ba inan isin rua sira atu hemu hodi aumenta ran, maibe aimoruk hirak ne’e seidauk to’o iha Timor. 

Nia hatutan, ba aimoruk hirak ne’ebe tama halo ona distribuisaun tuir pedidu no orario distribuisaun ne’ebe iha ba fasilidade saude sira, tanba SAMES mos limita transporte atu halo distribuisaun. 

Enkuantu, SAMES halo kontratu ho kompania internasional kuaze neen husi nasaun Portugal, Australia, India no Indonesia atu hatama aimoruk ba Timor –Leste. 

Antes ne’e Xefe Sentru Saude Vera Cruz, Dulce Tilman hateten fulan ida ona sira laiha aimoruk vitamina ba inan isin rua sira, hanesan aimoruk sulfaverosis tanba ne’e inan sira ba sosa iha klinika privado.

Nia hateten, la obriga pasiente atu sosa aimoruk ne’e hemu maibe halo esplikasaun ne’ebe klean ba inan sira kona ba funsaun aimoruk ne’e rasik, nune’e inan sira mak deside atu sosa tanba aimoruk ne’e laiha duni iha armagen. 

Nia hatutan, inan isin rua sira tenke konsumu aimoruk ne’e lor-loron, nune’e sira labele anemia (ran menus), tanba ran menus bele fo komplikasaun ba iha kondisaun inan no bebe ne’ebe iha kanotak. 

Alende ne’e, Mediku espesialista Matan, Marcelino Correia hateten sira labele halo operasaun ba pasiente ne’ebe sofre moras katarak iha matan tanba aimoruk Steroid laiha. 

“Maioria pasiente ne’ebe konsulta iha ne’e sira sosa aimoruk iha liur,” nia hateten.

Nia dehan, aimoruk Steroid no Prednisone ne’e importante tebes liu –liu Steroid tanba bainhira pasiente remata operasaun tenke hemu aimoruk ne’e hodi prevene infeksaun iha matan. 

Nia hateten, aimoruk ne’e laiha durante fulan tolu ona, maibe seidauk iha solusaun ida atu rezolve.

Paulina Quintão | The Dili Weekly