POVU KBI’IT LAEK VÍTIMA EKONOMIA TL

Povu kbi’it laek sira iha Timor Leste (TL) sai vítima ba ekonomia Timor Leste, tanba osan idozus no pensaun vitalisia, inklui mós despezas Estadu nian kada tinan, depende de’it ba osan fundu petrolifru.

Peskijador La’o Hamutuk, Juvinal Dias hatete katak, wainhira ekonomia Timor Leste monu, ema ida ne’ebé terus ne’e, la’os Elit sira maibé Povu kbi’it la’ek mak sai vitima no sei terus at liu tan iha futuru mai.

“La’os Deputado, la’os Ministru sira mak terus, maibe ida terus ne’e povu mak terus, tanba sei la iha osan ba povu ki’ik sira maibé deputadu ho Ministru sira moris sei kompleita, tanba iha pensaun vitalisia no Osan Eis Titulares ne’ebé mak prepara %100 ba salariu normal deputado no Ministru aktivu nian,”katak Juvinal Dias ba jornalista sira iha nia kna’ar fatin, Sesta (03/10).

Nia dehan, se TL kontinua dependensia ba folin mina rai, TL sei iha perigu laran tanba esperiensia husi nasaun barak akontese tiha ona, nasaun barak mak bele moris iha di’ak nia laran, kuandu mina temporariamente sei iha maibé, kuandu maran sira moris iha frazil nia laran.

“Se Timor Leste kontinua dependente ba folin Minarai ekonomia Timor Leste sei iha perigu nia laran,” dehan Juvinal Dias.

Juvinal esklarese, Ministru no Deputadu sira ohin loron sei goja, tanba karik oras ne’e sira iha osan barak ona, no sira prepara rekursu di’ak ona ba sira nia oan ba futuru nian, tanba haruka ba eskola iha rai liur, maibé kuitadu povu ki’ik nia oan sira mak sei halerik nafatin tanba la eskola.

Bo’ot sira nia rekursu ba jerasaun nian metin ona, wainhira kuandu mina maran sira la iha ona problema. Sira ne’ebé mak sei hetan problema bo’ot ne’e mak povu ki’ak, no aileba sira iha área rural nia oan nia futuru.

Tanba ne’e, Juvinal dehan, komesa agora povu tenke firme no husu nia diretu labele romantiku lor-loron ho osan transferensia publiku oituan $20 dolar ou $30 dolar kada fulan, maibe husik bilaun ba Bilaun mout de’it iha tasi laran.

Juvinal esklarese, atu halo netralidade ba moris povu kbi’it la’ek nian, ba futuru Estadu tenke diversifika nia ekonomia, liu husi hamoris seitor industria ki’ik iha rai laran.

Juvinal dehan, Governu tenke fó prioridade ba agrikultura iha rai laran, turismu, edukasaun rai laran, atu nune’e garante moris povu nian iha futuru mai.

Se Governu mak hanoin nafatin trata sira nia saude iha Singapura, no fó prioridade ba edukasaun iha rai liur, entaun mina hotu povu mak sei terus.

“Ha’u la fiar sira tu’ur iha Governu sei halo milagre ba mina, uluk tina 5 ou 6 liu ba ami ko’alia katak, di’ak liu muda ona diresaun ekonomia mina nian, maibé tempo ne’eba osan mina nian barak ne’ebé sira toba dukur to’o deputadu sira ataka La’o Hamutuk katak, ami ne’e la hatene ko-naba asuntu mina maibé agora saida mak akontese?,” lamenta Juvinal.

Nia hatutan, agora mak sira foin arepende hodi dehan, mina maran ona maibé arepende ne’e labele rezolve ona, lolos ne’e agora sira tenke komprende labele arepende.

Juvinal dehan, nia triste kuandu haree notisia, bo’ot sira ko’alia dehan mina maran ona.

“Ne’e ha’u sente triste teb-tebes, ita lapresija ukun na’in sira ne’ebé hanesan agora, la’os garganta de’it iha públiku, maibé ita presija ukun na’in ne’ebé iha vijaun ba tempu naruk, no respeita povu nia moris í hatene oinsa lori povu ne’e ba morios di’ak liu,” hateten Juvinal.

Nia relata, TL la presija lider ne’ebé hanoin de’it mak pensaun vitatalisia, no lider ida ne’ebé hanoin prado iha nia moris de’it, inklui lider ida ne’ebé hanoin nia salariu fulan-fulan. Tanba ne’e Juvinal dehan, komesa agora ne’e, tenke halo ona mudansa, hodi povu labele sofre iha futuru mai.cos

Jornal Nacional