quarta-feira, 20 de dezembro de 2017

Governu timoroan hakarak defende funsionamentu Estadu nian durante difikuldade polítika

Iha loron-tersa ne'e, Governu timoroan hatete katak presiza defende funsionamentu hosi instituisaun sira Estadu nian hodi labele sai hanesan "refém" hosi difikuldade polítika atual iha Timor-Leste ne'ebé maka hamosu risku ba situasaun finanseiru nasaun nian.

"Governu iha konsiénsia katak difikuldade polítika presiza solusaun maibé Governu tenki garanti funsionamentu normal hosi instituisaun sira Estadu nian hodi nune'e Estadu ho populasaun nia moris labele sai hanesan refém hosi difikuldade ne'e", hatete hosi ministru Saúde iha deklarasaun sira iha Parlamentu Nasional iha loron-tersa ne'e.

Rui Araújo ko'alia, hodi reprezenta primeiru-ministru, iha debate ida kona-ba rekursu hosi opozisaun ne'ebé hakarak trava proposta hosi Orsamentu Retifikativu ne'ebé Governu aprezenta iha fulan-Novembru no sei hein votasaun.

Governante hatete katak "ultrapasa ona fundamentu sira hosi rejeisaun" ne'ebé Governu haruka ona "iha loron 12 Dezembru errata ida ba dokumentu sira ne'ebé refere iha rekursu", hodi kompleta nune'e dokumentasaun tomak ne'ebé falta.

Iha intervensaun badak ida, Rui Araújo hatete katak solusaun ideal hodi "garanti kontinuasaun hosi funsionamentu instituisaun sira Estadu nian no hatán ba nesesidade sira nasaun nian" tenki aprova OR no hafoin ne'e muda lei hosi Orsamentu no Jestaun finanseiru ne'ebé refere ba duodésimu.

Lahó Orsamentu Estadu ba tinan 2018, Timor-Leste sei hahú tinan foun iha sistema duodésimu sira, ho situasaun finanseiru sei iha limitasaun sira no afeta iha reseita sira, barak liu mai hosi Fundu Petrolíferu, ne'ebé presiza autorizasaun espesífiku.

Rui Araújo hatete katak Governu aprova ona proposta ida alterasaun ba Lei hosi Orsamentu no Jestaun "hodi dezenvolve artigu kona-ba duodésimu bainhira laiha orsamentu" ba tinan 2018, hodi garanti finansiamentu hosi Estadu.

"Iha Governu nia perspetiva, ne'e sei hanesan solusaun ideal ba kestaun. Bainhira iha vontade hodi garanti kontinuasaun ba funsionamentu hosi instituisaun sira Estadu nian bainhira rezolve difikuldade", nia afirma.

Fernanda Lay, hosi Congresso Nacional da Reconstrução Timorense (CNRT), bainhira halo intervensaun insisti katak laiha sentidu aprova OR tanba "dotasaun orsamentu sira ba tinan fiskal nia prazu sei hotu hafoin loron 31 Dezembru".

Deputada defende mós katak maski Governu iha dotasaun disponível sira iha área sira seluk hosi Governu ne'ebé bele haruka ba área sira ne'ebé urjente liu, bele "uza osan ne'e hodi halo transferénsia iha rubrika hanesan nia laran".

Nia defende mós kuidadu iha mudansa sira ba lei hosi fundu petrolífero ka ba lei jestaun finanseiru nian, ne'ebé hanesan "lei importante" sira ne'ebé "presiza iha rigor hodi muda".

"Iha rejimi tranzitóriu ida, Parlamentu Nasional bele autoriza levantamentu estraordináriu hodi hadi'a situasaun", nia hatete.

Posizaun hanesan hatete mós hosi Merício Juvenal dos Reis, deputadu hosi Partidu Libertasaun Popular (PLP), ne'ebé insisti mós iha interpretasaun katak lahó aprovasaun ba programa - opozisaun xumba aprezentasaun dahuluk - Governu "laiha kbiit kompletu".

Nune'e, nia hatete katak "Governu ida jestaun nian no tanba ne'e laiha poder hodi aprezenta lei sira hanesan OR", aleinde katak, nia afirma, Ministériu Finansa rasik no mós Konsellu Konsultivu hosi Fundu Petrolíferu, nia hatete katak laiha tempu ba ezekusaun OR nian.

Bankada Fretilin, ne'ebé apoia Governu, insisti ona iha krítika sira ba debate rekursu, ho deputada Nurima Alkatiri afirma katak rekursu laiha validade hafoin opozisaun partisipa iha reuniaun sira hosi komisaun C no aprova debate hosi OR iha plenáriu.

SAPO TL ho Lusa | Foto Midia PM

Sem comentários: