sábado, 21 de novembro de 2015

Governu Timór halo tara-bandu hodi fó protesaun ba ai-kameli


Governu Timór aprova ona rezolusaun ida hodi hametin liu tan esforsu ba protesaun ai-kameli, ne’ebé sai nu’udar "ai-emblemátiku ho valór nasionál", liu hosi tan tara- bandu, atu nune’e ema labele tesi, estraga no faan. 


Ezekutivu ne’e haktuir katak iha rezolusaun ai- kameli no espésie nativa Santalum Album, "sai ona hanesan objetu esplorasaun ekonómiku nian iha kedas tempu koloniál "ho númeru ne’ebé kiik oituan liu" ho ai iha nasaun ne’e.

Tamba ne’e maka, rezolusaun ne’e konsidera ai- kameli " presija hetan duni protesaun espesiál hosi parte instituisaun públika hothotu nomós hosi ema idaidak inklui grupu, tanba ladun barak, hodi hatutan tan katak labele “tesi, estraga no faan”.

Governu kompromete atu intensifika ba inventariasaun, peskiza no kuda tan ai- kameli, tanba ne’e husu ba ministériu Agrikultura no Peskas, ba Polísia Nasionál Timor-Leste nomós ba autoridade kompetente sira " atu halo tuir lei no regulamentu ne’ebé aplika ona, hodi fó protesaun ba ambiente, liu hosi hamenus esplorasaun ilegál ba aihoris nomós ba produtu florestál nian seluk".

Ho valór ekonómiku ás no iha valór seluk - "ekolójiku, kultura, terapéutiku, ornamentál no inkluzivu ba relijiosu sira" – ai- kameli hetan esplorasaun ho forma "ilegál no insustentável", dala barak estraga ai sira ne’ebé foin buras ka moris.

Seidauk iha dadus ne’ebé konta kuantitavamente kona-bá ai- kameli iha nasaun ne’e, iha rezolusaun ne’e nota de’it katak " desflorestasaun iha Timor-Leste, iha área florestál ho nia totál pursentu 50 iha territóriu nasionál, no pursentu 1,7 ba kada tinan".

Ho nue’e tenke tau importánsia atu "dezenvolve prátika jestaun florestál sustentável, ne’ebé bele inklui programa reflorestasaun no dezenvolve mekanismu ba kontrola atividade florestál degradante nian".

"Polítika nasionál no estratéjia sira ba setór florestál ne’e defini hanesan objetivu espesífiku ba protesaun floresta, ho nia ámbitu prioritáriu liu ba proteje ai- kameli ", haktuir testu ne’e.

SAPO TL no Lusa 

Sem comentários: