terça-feira, 11 de outubro de 2016

Governu Xina ho nasaun luzófona nian sira buka espíritu foun ba koperasaun


Governu Xina no nasaun lian portugés nian sira, horisehik hasoru malu iha Makau, hodi fó espíritu foun ba relasaun ekonómika, tanba troka komersiál ba oras ne’e daudaun tuun maka’as. 

Iha V Konferénsia Ministeriál hosi Fórum ba Koperasaun Ekonómika no Komersiál entre Xina ho Nasaun Lian Portugés nian sira ne’ebé koñesidu hanesan Fórum Makau, hetan partisipasaun hosi primeiru ministru nasaun lima nian (Xina, Portugal, Kaboverde, Guiné-Bissau ho Mosambike), no ida ne’e hanesan reprezentasaun ida ne’ebé as liu. Hosi Angola, Brazil no Timor-Leste, reprezenta hosi sira-ninia ministru.

Iha jantar boas-vindas ba delegasaun sira, horikalan, ministru Komérsiu Xina nian, hato’o parabéns ba aumentu hosi área koperasaun no volume hosi troka komersiál entre Xina ho nasaun lian portugés nian, desde kria Fórum Makau iha tinan 2003.

Konferénsia ministeriál ne’e, koinside ho komérsiu ne’ebé tuuk: hafoin hetan tiha kresimentu iha tinan 2014, liu dolár milloens 132.600, no troka komersiál entre Xina ho nasaun lian portugés iha tinan kotuk, tuun ba 25,75%.

Iha parte seluk, konsege alkansa dolár rihun milloens 160, previsu ba planu asaun tinan 2013-2016, ne’ebé aprova iha reuniaun governamentál ikus, iha 2013.

Jeneralidade hosi diskursu ofisiál ne’ebé hala’o iha inisiu hosi enkontru Makau nian horisehik, aposta liu ba iha investimentu bot Xina nian, ba iha luzofonia, no la’os ba de’it iha área infraestrutura, maibé mos ba iha dezenvolvimentu hosi “kapasidade produtiva” hosi nasaun lian portugés balun, nune’e mos ba iha hasa’e parseria ho setór privadu sira.

Primeiru ministru portugés, António Costa, horisehik konsidera katak prezensa hosi ninia omólogu xinés, Li Keqiang, ne’ebé horisehik halo prate iha Fórum Makau siknifika hatudu kompromisu polítika Xina nian, ba iha koperasaun ho nasaun portugés hothotu.

António Costa hatutan tan katak, Portugal iha mos nasaun lian portugés sira, hanesan “kapasidade katak Xina mos bele investe no halo parte”.

"Bele iha koperasaun trilaterál ho empreza brazileira ka afrikana nian sira. Ami hetan oportunidade bot ba dezenvolvimentu”, dehan.

Fórum Makau, iha ninia sekretariadu permanente ida ne’ebé lidera hosi sekretáriu jerál, nomeadu hosi Pekin, sekretáriu jerál adjuntu, nomeadu hosi nasaun lian portugés, kordenadór ida ne’ebé hetan nomeasaun hosi Governu Makau nomós delegadu nasaun luzófona nian sira.

Nivel ministeriál hothotu, sei hasoru malu iha kada tinan tolu-tolu, iha konferénsia ida ne’ebé hamosu “planu asaun” ida ba triéniu tuir mai.

SAPO TL ho Lusa 

Sem comentários: