sábado, 17 de dezembro de 2016

Negociante Tais Kolmera: Governu Pilih Kasih

DILI - Negosiante tais iha mini merkadu Tais Kolmera, sente governu elimina sira nia atividade produz tais orijin. Tuir sira governu la devia loke dalan ba ema estranjeiru sira mai halo kopia ba orijinalidade tais timor.

“Governu pilih kasih, timoroan sira iha hakarak dezemvolve tais orijén, labele kopia, ne’e bele halokon identidade timór nian rasik,” Xefe Grupu Tais Market Kolmera, Gabriela da Cunha, ba Timor Post, Kinta (15/12).

Gabriela subliña, produtu tais nu’udar origin hosi  Timor Leste, durante ne’e tais mak hanesan valor kultura ne’ebé  mak bo’ot tebes iha sosiedade sira nia let tanba bele uza hodi halo ba lia fetosan-umane.

Tanba ne’e, Gabriela husu ba governu atu tetu ho didi’ak molok loke dalan ba indústria  tais ne’ebé ikus mai fó benefísiu ba ema seluk no pior liu maka halakon orijinalidade tais Timor.

Gabriela dehan, hanesan negosiante tais orijin Timor Leste, sente triste bain hira governu habelar indunstria liu hosi kompaña balu ne’ebé  maka interese modernija produtu tais orijen ba tais modernu ne’ebé  maka uza  de’it  ka kopia korr maibé kontinua uza  hena modernu.

“Triste bo’ot tanba ha’u hanoin ita nia governu atu halo buat hotu tenke hanoin mos ami negosiantes sira ne’ebé  maka faan duni produsaun tais orijen sira ne’e, kuandu ita nia governu maka loke ona dalan ba ema atu kopia ita nia tais sira atu halo ba modernu enatun ami nia negosiu ba tais asli ne’e bele lakon,” dehan xefe grupu nesiante tais market Kolmera, Gabriela da Cunha ba Timor post iha nia fatin, Kolmera, Kinta (15/12).

Nia hatutan, hodi ezije  ba Governu atu halo polítika  ida ne’ebé  maka diak, par abele regularija progarama ba Negosiu tuir lei ne’ebé  maka iha, Kuandu Governu maka iha husik entaun governu maka hakarak hamate duni timor oan sira negosiu Tais timor rasik.

Entretantu Tuir Kordenador Negosiantes tais Market Kolmera, Domingos dos Santos, reforsa tan, maske Governu Timor leste kontinua Promove Kompaña barak loke indústria  Tais,maibé nudat timor oan ne’ebé  maka lakoi halakon Indentidade orijen ne’ebé  maka husik hela hosi beila sira husik hela.

“Dala ruma ita nia produsaun barak maka mosi iha Timor maibé ami nafatin promove ita nia produsaun Asli ne’ebé  maka rai hela hosi ita nia beil ala sira,enatun ami pronto kontinua maske mai nia bisnis la ladun diak ona, kontinua Avansa no promove proditu orijen tomor ninian.” dehan nia.

Realidade mak hanesan produtu tais Timor, Maske durante ne’e Tais Timor  povu Timor Leste maioria uza b alia feto san no umane maibé oras ne’e tais bele transforma fali ba iha Testil hodi halo sai fali hena  bele suku ba roupa oin-oin tantu feto no mane sira.

Entretantu nain ba Raya Tex, Raul Lemos ho nia espoza Krisdayanti halo tiha ona lansamentu ba indústria tais iha semana kotuk.

Iha Konferensia Impresan ne’ebé  hala’o  iha The Legendariu Hotel Novu Turismu oin Raul Lemos hatete, kompana Raya Tex hamosu hanoin ida hodi transforma produtu tais ba iha Testil tanba oras ne’e dadaun iha mundu mosu evolusaun teknologia hodi hamosu nasaun ida-idak nia produtu.

Raul espera katak bele fo hanoin ba timoroan sira hotu katak iha Timor Leste iha ona hena ho Modelu tais bele uza hodi suku ba roupa ho modelu oin-oin.

Nia dehan, tansforma tais hosi  lima ba iha Testil la’ós  signifika sei hamate tais origin sira lae tanba Tais origin nia valor bo’ot tebes iha povu Timor Leste nia matan liu-liu haré  ba kultura.

“Ita halo ida ne’e la’ós  signifika atu hamate ita nia Grupu Kreatividade sira ne’ebé  mak durante ne’e soru tais maibé lae tanba valor tais original bo’ot tebes hanesan lian sempre uza ba feto san  no umane  hanesan mos ha’u  rasik mos sosa,” dehan Raul.

Nune’e mos governu liuhosi Ministériu Komersiu Indústria  no Ambiente (MKIA) fó suporta másimu hodi dudu indústria  Garmen atu nune’e hasa’e  kualidade produsaun tais iha Timor Leste.

Vise Ministru MKIA, Filipus Nino Pereira hatete,kona-ba  tais printe ne’e kuandu Timor Leste estabelese fabrika hanesan tekstil para atu produs tais ne’ebé maka intensaun atu komersialija ho modelu no motif oi-oin maibé nia motif dasar ne’e maka tais.

“Ita suporta indústria  Garmen tanba nia ho kuantidade ne’ebé maka bo’ot no ita kategoria hanesan indústria  ho ninia eskala mediu ne’ebé  maka atu ba bo’ot, tanba ne’e maka ita haré  hosi ninia kuantidade produsaun no numeru trabaladores ho ne’e maka ita sempre suporta indústria  tekstil  atu nune’e hasa’e  diak liu tan kualidade hosi ita nia tais,”dehan Nino ba jornalista Timor Post iha nia kna’ar  fatin Fomento Kinta (15/12).

Nia informa, foin dadauk ne’e governu notifika komersiante sineza sira halo produsaun tuir nia gostu tanba fatin produsuan governu la hatene.

Tanba ne’e saida maka komersiante  xineza sira halo ona hanesan produsa tais ne’e MKIA mos lahatene, la hatene tanba sira produsaun favrika tais ne’e nia fatin estabele iha ne’ebé no ninia kuantidade produsuan hira I traballador hira maka servisu iha ne’ebá, tanba ne’e maka governu notifika sira nia produsuan atu nune’e sira labele halo produs tais hanesan jiblak fali ba motif seluk hodi komersialija ne’ebé maka estadu la hatene sira nia fatin indústria  iha ne’ebé no traballador hirak maka servisu iha fatin refere.

Governu notifika komersiante xineza ne’e tanba nia diferente ho indústria  Garmen ne’ebé maka ita nia emprejariu Raul Lemos halo ho rayat tekx ne’e, ne’ebé tais prontu atu hatais ne’e ema hotu hatene no sira nia intensaun atu komersialija hodi hadi’a  kualidade tais  no oinsá maka nafatin depende motif  orijinalidade hosi tais ne’e rasik.

“Ita hatene katak, fatin produsuan rais motif ne’e iha area Pantai Kelapa ne’ebá, ita hatene katak, produsaun tais ne’e nia nain maka Raul Lemos ho indústria  tektil ne’e ita apresia, ne’ebé ba indústria  ida xineza sira halo ne’e ita la hatene nain mka se no nia fatin iha ne’ebé   ho ida ne’e maka ita notifika sira,”esplika Nino.

Maski  emprejariu sira loke sira ninia produsaun tais ho kuantidade ne’ebé maka bo’ot maibé governu nafatin fó tulun ba iha negosiante kiik sira fan tais original ne’ebé maka halo liman ne’e ninia valor diferente maka ne’e.

Tan ne’e ba grupu indústria  kiik sira ne’ebé inan feto sira sira halo produsaun tais ho maneira tradisional ne’e governu kontinua proteje sira para bele sustenta nafatin sira nia atividade   refere intermus ho rendimentu ne’ebé maka sira hetan ne’e  inklui hanesan eransa uarisan ne’ebé governu tenki ka’er  metin no konserva  para atividade   soru tais ne’e labele lakon.

“Ita kontenti jovem sira nia kretativu tanba foin lalais ita enserea treinamentu atinjimentu ba deversifikasuan  produtu tais ne’e, ita iha ona alin feto balun ne’ebé  maka ho idade kiik  maibé sira iha kapasidade atu mantein kualidade hosi produtu soru tais original ne’e maka governu kontinua fó protesaun ba sira atu nune’e sira nia atividade   lao ba oin,” ko’alia  Nino. (jxy/res)

Sem comentários: