quinta-feira, 21 de janeiro de 2016

Eis-PR hatete katak Europa tenke "aselera" rekolokasaun


Antigu Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, defende ohin katak Europa tenke "aselera" atu simu refujiadu sira no "importante" mak "lafila kotuk" ba onda migratória ne’e.

"Importante mak lafila kotuk ba sira ne’ebé buka refújiu iha Europa" no kria "kondisaun atu sira sente di’ak" no bele integra iha sosiedade, tenik Ramos-Horta.

Antigu xefe Estadu ko’alia ba ajénsia Lusa, iha Évora, hafoin partisipa iha konferénsia ida kona-ba koperasaun no dezenvolvimentu sustentável, iha ne’ebé nia halo diskursu kona-ba "Koperasaun: Liberdade, Justisa no Dame iha Mundu".

Migratória barak atuál ba Europa hanesan mós tema ida ne’ebé nia aborda, kestiona hosi Lusa, Ramos-Horta komenta anúnsiu hosi Uniaun Europeia (UE) kona-ba rekolokasaun, to’o agora, hosi refujiadu 322  iha 10 hosi Estadu-membru 28, ba abrigu mekanizmu ne’ebé fó hanoin hosi xefe Estadu sira no Governu hosi UE hodi simu ema rihun 160.

Ne’e númeru ne’ebé "surpreende, maibé iha parte seluk la’e, tanba tauk, burokrasia ne’ebé eziste" iha UE, hatete Prémiu Nobel Dame nian iha tinan 1996.

Ramos-Horta rekoñese katak, iha prosesu ne’e presiza "haree didi’ak", maibé nia konsidera katak "uitoan tebes" totál migrante 322 mak hetan rekolokasaun.

"Tenke aselera tanba ita ko’alia kona-ba feto no labarik rihun" no, bainhira demora [iha verifikasaun] iha kampu sira iha Turkia no iha fatin hein no prosesamentu sira, labarik sira ne’e sei “sofre” abuzu no trauma barak liu tan, baut ne’ebé "sei afeta nia kresimentu" no forma "oinsá komprende Europa", nia afirma.

Tuir antigu Prezidente Repúblika ne’e, Europa enfrenta "dilema" tanba onda migratória ne’e, ne’ebé akontese "iha períodu ho depresaun ekonómika boot", maibé tenke "hatete rezolve situasaun ne’e".

"Fásil atu ita kritika europeu sira" tanba "laiha fuan", maibé " dezafiu maiór" ne’ebé koloka ba líder sira iha UE mak, "primeiru, iha polítika komun" ba refujiadu sira no "konvense Polónia ka Ungria", nasaun sira hosi leste ne’ebé "nunka iha relasaun istórika ho Nasaun sira iha dezenvolvimentu", hodi "adere ba espíritu solidariedade europeia ne’e", nia afirma.

Nia defende katak lídere europeu sira mós tenke "reinventa ka inventa polítika no mekanizmu" hodi "absorve refujiadu bark ne’e", ne’ebé "esmagadora maioria hosi jenuína" no mai hosi ema sira ne’ebé "halai hosi kiak no konflitu".

"Labele tauk imigrante no refujiadu sira", alerta Ramos-Horta no lembra katak "Estados Unidos nia susesu ida mós", hanesan ho nasaun sira seluk iha mundu, tanba sira hanesan "nasaun imigrante".

"Imigrante no refujiadu sira lahamosu dezempregu, lahamosu kiak. Sira inventa empregu no kria restaurante ka negósiu sira seluk, bainhira sira lakonsege hetan servisu iha fábrika. Sira bele sai hanesan buat ne’ebé importante, liu-liu Europa nia ema ne’ebé ida ba daudauk no presiza mão-de-obra", nia hatutan.

Títulu ba debate iha dadeer ne’e iha Universidade de Évora mak "Koperasaun no Dezenvolvimentu Sustentável: Rumo a um Mundo Melhor", organiza hosi polu sidade alentejana hosi Centro Interdisciplinar de Ciências Sociais da Universidade Nova.

SAPO TL ho Lusa

Sem comentários: